Definicja Propaganda i perswazja
Co oznacza
Do maksymalizacji interesów, celów i korzyści podmiotowych uczestników stosunków międzynarodowych w wysokim stopniu przyczyniają się odpowiednie sposoby perswazji i propagandy. Perswazja dotyczy przekonywania partnerów czy konkurentów do przyjęcia ustalonych tez, wniosków albo sposobów postępowania. Propaganda obejmuje rozpowszechnianie idei, poglądów i propozycji w środowisku międzynarodowym, by odnieść z tego określone korzyści. Sumarycznym wyrazem perswazji i propagandy jest międzynarodowa recenzja publiczna, obejmująca w sposób spontaniczny zespoły stwierdzeń i reakcji myślowych.
Recenzja publiczna jest w pierwszej kolejności zjawiskiem narodowym, zakorzenionym w historii i kulturze i rozpowszechnianym poprzez różne publikatory. Nie wszystkie nurty recenzji publicznej są powiązane z ideami transnarodowymi i kosmopolitycznymi. Międzynarodowa recenzja publiczna kształtuje się przez zbliżanie recenzji narodowych. Dokonuje się to na trzy metody: 1) drogą ujawniania zbieżnych punktów widzenia przedstawicieli rządów w formie debat, uchwal i wniosków, jednakże regularnie nie mają one wsparcia w dochodzeniu do realizacji; 2) drogą spontanicznych zbieżności różnych recenzji narodowych na określony temat, jednakże nigdy nie dochodzi do ich identyczności, a podobieństwa są akcentowane jedynie w środkach masowej informacji i w sondażach recenzji publicznej; 3) drogą ściślejszej albo luźniejszej korelacji działań grup czynnych społecznie i równolegle w wielu państwach na rzecz obrony jakiejś kwestie (na przykład przeciwko wojnie, przeciwko represjom czy w obronie więźniów politycznych), czemu towarzyszą różne formy propagandy (jak ulotki, manifestacje, wiece i rezolucje).
Znaczenie międzynarodowej recenzji publicznej zależy od stopnia legitymizowania poprzez nią istniejących stanów rzeczy w środowisku międzynarodowym, od kojarzenia zasady bezpieczeństwa zbiorowego z prawami narodów i krajów i z prawami człowieka do wszechstronnego rozwoju. Jej rola bazuje również na waloryzacji punktów widzenia i interesów państw słabiej rozwiniętych i na stymulowaniu nowej redystrybucji zasobów i sił w świecie, by stabilizować pluralistyczny, wielobiegunowy i partnerski ład międzynarodowy.
Mniejsze znaczenie mają spontaniczne odruchy masowe, bo są one mniej spójne i bardziej zmienne i w sposób doraźny odwołują się do prestiżu i interesu narodowego. Ich odbiciem są sondaże międzynarodowej recenzji publicznej, które w istocie stanowią zestawy recenzji narodowych. Ma na nie wpływ ideologia nacjonalizmu, która nie ma większego wpływu na decyzje i zachowania innych uczestników stosunków międzynarodowych.
Bardziej dynamicznie oddziałują na opinię międzynarodową ekipy wywierające presję w ustalonych kwestiach i tworzące ruchy międzynarodowe. Chociaż ich słabością jest regularnie wielość i kontradyktoryjność podnoszonych spraw, stosowanie kwestii międzynarodowych do polityk wewnętrznych i trudność harmonizacji aktywności międzynarodowej w ekipie państw objętych tą aktywnością.
Ogólnie można stwierdzić, iż międzynarodowa recenzja publiczna jest efektem dialektyki napięć w relacjach pomiędzy rządami a ich krajowymi opiniami publicznymi, jak także pomiędzy zbiorowościami rządów a siłami, które zmierzają do przekształcania ładu międzynarodowego. W ramach tej dialektyki napięć dokonuje się realizacja różnego rodzaju presji, raczej psychologicznych i politycznych, na rzecz ustalonych opcji działań i oddziaływań międzynarodowych, związanych z pewnymi siłami, interesami i ideologiami.
Istotnym faktorem presji psychologicznej jest propaganda. Jej wpływ rośnie wspólnie z postępem środków masowej informacji, jednakże wielu polityków sądzi, iż wpływ ten nie jest wystarczający. Okazuje się, iż kiedy element propagandy jest skromny, jej wpływ jest skuteczniejsze, z kolei kiedy element ten jest szeroki i złożony, wtedy to wpływ jest słabsze, bo równocześnie rodzi sporo zastrzeżenia u adresatów, a zatem powiększa margines wahających się. Wahaniom takim nie poddają się mechanizmy wartości fundamentalnych, które mogą być zachwiane tylko w okresach ogromnych katastrof. Propaganda wychodząca z państw o systemach totalitarnych (jak na przykład hitlerowskim albo stalinowskim), nastawiona na przymus psychologiczny, może w przypadkach rewolucyjnych budzić oburzenie, gniew i wybuch. W sytuacjach wojen propaganda przybiera formę "wojny psychologicznej", która przez różne zabiegi dezinformacyjne czy wręcz kłamstwa ma usprawiedliwiać i umacniać postawę swoich, podważać postawę przeciwników i pozyskiwać przychylność neutralnych. Użytkowane w jej ramach techniki perswazji nazywane są "praniem mózgów".
Propagandystami działającymi na zagranicę są również dyplomaci, w szczególności usytuowani hierarchicznie poniżej ambasadorów. To są z reguły radcy albo attaches prasowi, kulturalni, naukowi, handlowi i inni. Działalność perswazyjno-propagandową ułatwiają im nowoczesne środki komunikowania. W odróżnieniu jednak do dyplomatów wyższego szczebla, którzy z konieczności przestrzegają tajemnicy dyplomatycznej, dyplomaci oddziałujący na różne kręgi recenzji publicznej przedstawiają poglądy bardziej otwarte, a niekiedy czynią celowo pewne "przecieki informacyjne". Bardziej nieskrępowani są dziennikarze (prasowi, radiowi czy telewizyjni), którzy są akredytowani w innych stolicach i starają się używać z wszelkich możliwych "przecieków". Ich dociekliwość wywołuje niekiedy podejrzliwość i nieufność pomiędzy rządami, lecz także może się przyczynić do ocieplania klimatu w ich relacjach wzajemnych.
Propaganda odgrywa w pewnych przypadkach rolę broni psychologicznej i ideologicznej, przy użyciu której propagandyści starają się mobilizować opinię publiczną własnego państwie i zasiewać zastrzeżenia w recenzji obcych państw. Broń tę wykorzystują regularnie mocarstwa, które chcą umacniać strefy swoich wpływów i przeciwstawiać się efektywnie ofensywie propagandowej swoich rywali. Wykorzystują one przy tym wsparcie ustalonych grup socjalnych, które znajdują się w takich strefach i przyjaźnie przyjmują tezy mocarstwa zewnętrznego.
Należy zaznaczyć, iż nie tylko państwa i rządy stosują manipulacje psychologiczno-propagandowe. Czynią to także różne ekipy interesów, narodowych i transnarodowych. Wszystkie one starają się promować publicznie własne interesy i wpływać na środki informacji. Na tym tle dochodzi do kolizji pomiędzy ogromnymi interesami prywatnymi i organami informacji różnych krajów, lecz próby regulacji międzynarodowej tych kwestii okazują się nadzwyczajnie trudne. Różne ośrodki wpływów uniemożliwiają gdyż ujednolicanie recenzji międzynarodowej. Psychologia zbiorowa znajduje się wciąż pod presją skutków konkurencji ideologii narodowych z ideologiami transnarodowymi.
Źródło: J. Kukułka, Wstęp do edukacji o relacjach międzynarodowych, Warszawa 2003
Czym jest Propaganda i perswazja znaczenie w Słownik P .