Definicja Granice morskie

Co oznacza Podział mórz i oceanów jest problemem złożonym, regulowanym poprzez umowy zawarte pod patronatem ONZ (od 1949 do 1983 roku). Sporo nieporozumień i konfliktów nie zostało jednak rozwiązanych do dnia dzisiejszego. Ogólnie przyjęto podział akwenów wodnych na: wody bezpośrednio sąsiadujące z częścią lądową państwa, nazywane również wewnętrznymi wodami morskimi (na przykład zatoki, fiordy, estuaria); leżą one kompletnie w granicach terytorium państwa; morze terytorialne (wody terytorialne) państwa, podlegające jego jurysdykcji; morze otwarte - nie podlegające jurysdykcji państwowej.   Trzecia Narada Genewska ONZ w 1983 roku skończyła się podjęciem decyzji dotyczących podziału mórz; poparło je 130 państw, 14 państw wstrzymało się od głosu, z kolei 4 (Stany Zjednoczone, Izrael, Turcja, Wenezuela) nie zgodziły się z jej postanowieniami. Wg postanowień uczestników konferencji zewnętrzna granica morza terytorialnego może przebiegać w odległości co najwyżej 12 mil morskich od linii brzegowej danego państwa. Praktyczne wykorzystanie tych decyzji jest powiązane z różnymi trudnościami, gdyż linia brzegowa ma zwykle kształt nieregularny, a zdarza się, iż w bliższej odległości od brzegu leżą obce wyspy albo inne terytoria brane pod uwagę w trakcie wyznaczania granicy (delimitacja granic morskich jest precyzyjnie sprecyzowana poprzez zainteresowane państwa). Sporo krajów ustala jako własne morze terytorialne pas szerokości 200 mil morskich od linii brzegowej (na przykład większa część państw Ameryki Południowej i Afryki, które w ten sposób włączają do swoich wód terytorialnych obszary idealnych łowisk, tak zwany "banki rybne")- wg danych z 1990 roku spośród 140 niepodległych krajów 100 przyjęło 12-milową granicę morską, 15 państw - 4-milową, 13 państw - 200-milową granicę wód terytorialnych. Nie wszystkie z krajów wprowadzają szczególny termin, tak zwany "strefę połowów", która rozpoczyna się od granicy 12-milowego obszaru. Państwa te właśnie ową strefę nazwały strefą morza terytorialnego. Państwa bez dostępu do morza są uprawnione do nieodpłatnego tranzytu do portów państwie sąsiadującego, który ma dostęp do morza. Statki pod banderą państw "niemorskich" - na przykład Czech, Szwajcarii, Węgier i innych - korzystają z takich samych praw. Sporo dyskusji wywołuje delimitacja granicy morskiej między sąsiadującymi krajami, mającymi dostęp do morza. Zasadniczo delimitację wykonuje się wg tak zwany linii środkowej, która, zdaniem J. Symonidesa (1981), łączy punkty znajdujące się w równej odległości od linii fundamentalnych - brzegowych i ograniczających morza terytorialne zainteresowanych krajów. W ostatnich latach sporo krajów proklamowało własne morskie strefy ekonomiczne, ustalając przebieg granicy zewnętrznej w odległości 200 mil od brzegu, a nie wszystkie nawet - 500 mil. Państwa te uznają ów region za swoje wody terytorialne. Dodatkowym argumentem na korzyść tej interpretacji jest sposobność kontrolowania poprzez państwa przybrzeżne szelfu kontynentalnego (do głębokości 200 metrów), stanowiącego podwodne przedłużenie terytorium państwa, na odległość do 200-500 mil od linii brzegu. Właśnie ta strefa jest kluczowym terenem aktywnego połowu ryb i wydobycia ropy naftowej i gazu. Nie wszystkie państwa znajdują się w wypadku uprzywilejowanej, gdyż posiadają wyspy położone daleko od własnego terytorium (na przykład bezludna wyspa Cliperton na Oceanie Spokojnym należąca do Francji), co natomiast daje podstawy do wyznaczenia kolejnej 200-milowej strefy ekonomicznej ze statusem wyłączności. Do pozostałych części mórz i oceanów, nie podlegających podziałowi, zasadniczo wszystkie państwa mają taki sam dostęp. Wody te zwane są morzem otwartym. Każdy może tu dokonywać połowów, wydobywać surowce, zakładać kable, ropociągi i gazociągi, nie naruszając oczywiście równowagi ekologicznej. Źródło: M. Baczwarow, A. Suliborski, Kompendium wiedzy o geografii politycznej i geopolityce, Warszawa 2003