Definicja Egzogeniczny, endogeniczny

Co oznacza Egzogeniczny i endogeniczny to są wyrazy łacińskiego pochodzenia oznaczające: egzogeniczny - pochodzący z zewnątrz, endogeniczny - pochodzący z wewnątrz, miejscowy. W naukach geograficznych, a również w socjologii są one coraz częściej traktowane jako synonimy pojęć autochtonizm i allochtonizm. W geografii fizycznej mechanizmy kształtujące rzeźbę terenu mają zarówno charakter zewnętrzny - egzogeniczny, na przykład działalność człowieka, impulsy atmosferyczne - jak i wewnętrzny - endogeniczny, na przykład działalność wulkaniczna, ruchy górotwórcze i tym podobne Natomiast w socjologii kultura stworzona na innym obszarze i przeniesiona do danego miejsca ustalana jest jako egzogeniczna, w przeciwieństwie od kultury miejscowej - endogenicznej. Należy jednak zaznaczyć, iż terminy egzogeniczny i endogeniczny są szerzej używane w pierwszej kolejności w geografii osadnictwa, szczególnie w teorii bazy ekonomicznej miasta (regionu), dla ustalenia charakteru występujących tam działalności społeczno-ekonomicznych. Zlokalizowane w mieście działalności podzielone są na dwie kategorie: egzogeniczne, które powstają i istnieją raczej w celu zaspokojenia potrzeb rynków zewnętrznych, i endogeniczne - wykorzystywane w pierwszej kolejności własnym mieszkańcom. W geografii politycznej definicje te użytkowane są dla wyróżnienia zjawisk i mechanizmów, których źródła są zewnętrzne albo wewnętrzne. Dla przykładu konflikt polityczny może mieć charakter egzogeniczny (wówczas faktorem stymulującym jest inne kraj) albo endogeniczny, kiedy jego inicjacja wynika z wewnętrznych różnic politycznych, religijnych i etnicznych. W praktyce protektoraty były traktowane jak kolonie, gdzie samorządy terytorialne miały większą samodzielność. Źródło: M. Baczwarow, A. Suliborski, Kompendium wiedzy o geografii politycznej i geopolityce, Warszawa 2003