Definicja Bałkanizacja

Co oznacza Bałkanizacja - to jest termin, który powstał po wojnach bałkańskich (1912-1913), a rozpoczął być powszechnie stosowany po I wojnie światowej przez wzgląd na podziałem imperiów osmańskiego i monarchii Habsburgów na sporo małych krajów (narodowych). Ponownie powrócił do słownictwa politycznego najpierw lat dziewięćdziesiątych przez wzgląd na rozpadem Jugosławii i Związku Radzieckiego. Chodzi o rozczłonkowanie większego państwa na mniejsze jednostki, z których próbuje się utworzyć niezależne państwa w wypadku przestrzennej mozaikowości etnicznej, religijnej i fizycznej. Definicja bałkanizacji ma konotację niekorzystną, gdyż wiąże się z podziałami, które zwiększają niebezpieczeństwo konfliktów gospodarczych, politycznych, religijnych i innych. Jako mechanizm bałkanizacja jest charakterystyczna dla wielu państw pozaeuropejskich, szczególnie w Azji i Afryce. Uzyskały one niepodległość w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, lecz ich terytoria państwowe są takie same jak za czasów ostatniego podziału kolonialnego, tzn. niezgodne z językowym, kulturowym i wyznaniowym rozmieszczeniem ludności. Utrudnia to szalenie integrację i gospodarczy postęp tych państw i prowokuje różne konflikty. Termin bałkanizacja jest stosowany również w znaczeniu przenośnym - jako przeciwieństwo nieuznawania władzy centralnej i sprzeciwiania się jej. Zbigniew Brzeziński w swojej książce pt.: Plan Gry: USA-ZSRR (Brzeziński, 1990) nadaje nowy sedno temu pojęciu, pisząc o eurazjatyckich Bałkanach. Autor zalicza do nich Azję Środkową (byłe republiki radzieckie), Kaukaz, Kurdystan, Irak, Iran i Afganistan, które pod koniec XX wieku wraz z regionem Bliskiego Wschodu stały się najgroźniejszą strefą politycznej destabilizacji świata. Cały ten region cechuje wielkie zróżnicowanie kulturowe i etniczne i rozmaitość starych i nowych konfliktów. Sam fakt, iż dla scharakteryzowania tego niestabilnego regionu wybrano wyraz Bałkany, świadczy o tym, iż prawdziwe Bałkany postrzegane są podobnie, jednakże rozmiar i natężenie konfliktów są tutaj znacząco mniejsze i dotyczą raczej obszaru byłej Jugosławii (Bałkany Zachodnie). Krańcowe (ekstremalne) formy bałkanizacji są określane jako afrykanizacja albo libanizacja. Ten ostatni termin powstał w latach siedemdziesiątych po krwawych walkach prowadzonych w Libanie na tle różnic religijno-kulturowych, które doprowadziły do zrujnowania i rozdrobnienia państwie i osłabienia władzy centralnej. W ostatnich latach, poprzez analogię do wydarzeń w Libanie, konflikty narodowo-religijne w Bośni i zachodzące tam mechanizmy polityczne określano definicją libanizacji. Źródło: M. Baczwarow, A. Suliborski, Kompendium wiedzy o geografii politycznej i geopolityce, Warszawa 2003