Co oznacza Dekadenta portret własny

Co to znaczy: Za programowy wiersz polskiego dekadentyzmu uważane jest Koniec wieku XIX Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Mówiący w wierszu, którego zapewne można utożsamiać z pisarzem,dramatycznie zaprzecza sensowności jakiejkolwiek postawy życiowej. Nie identyfikuje się ani z ironią, ani z buntem.Symbolem losu człowieka staje się w tym wierszu „mrówka wrzucona na szyny” walcząca „z pociągiem nadchodzącym w pędzie”. Także inne wiersze Tetmajera, na przykład Nie wierzę w nic czy Hymn do Nirwany, zdradzają postawę dekadencką. Podmiot liryczny zwraca się w nich do Nirwany jako jedynego wybawienia. Przypadek człowieka wygląda dramatycznie:żyje w „jarzmie krwawiącym”, jego dusza wije się w konwulsyjnych bólach, „podłość kałem w źrenice bryzga”. Jedyną ulgę może przynieść pogrążenie się w nicości,rozpłynięcie w niej.Podobny nastrój odnajdujemy w wierszu Stanisława Koraba-Brzozowskiego O, przyjdź!, który w pierwszej chwili wydaje się erotykiem skierowanym do ukochanej kobiety, dopiero ostatni wers zdradza, iż czułe słowa adresowane są do... zgonu:O, przyjdź jesienią –W chwilę zmierzchu senną, niepewną –I dłonieTwe przejrzyste, miękkie, woniejąceNa cierpiącePołóż mi skronie –O zgonu...(Stanisław Korab-Brzozowski, O, przyjdź!)Zwróćmy uwagę na stałe młodopolskie przedmioty: jesień,senność, zmierzch...Nastroje beznadziei, smutku, podkreślane impresjonistycznym obrazowaniem odnajdujemy w Deszczu jesiennym Leopolda Staffa:Ktoś dziś mnie opuścił w ten chmurny dzień słotny...Kto? Nie wiem... Ktoś odszedł i jestem samotny...Ktoś umarł... Kto? Próżno w pamięci swej grzebię...Ktoś drogi... wszak byłem na jakimś pogrzebie...Tak... Szczęście przyjść chciało, ale mroków się zlękło,Ktoś chciał mnie ukochać, ale serce mu pękło(Leopold Staff, Deszcz jesienny)Nastroje dekadenckie sporo mają wspólnego z angielskim spleenem (przygnębieniem, chandrą, apatią, nudą), opisanym w wierszu Baudelaire’a:A w duszy mej pogrzeby bez orkiestr się wloką,W martwej ciszy – nadziei tylko słychać jęk,Na łbie zaś mym schylonym, w triumfie, wysoko,Czarny sztandar zatyka groźny tyran – Lęk.(Charles Baudelaire, Spleen; tłum. Bolesław Wieniawa-Długoszowski) W tekstach tych, podobnie jak w onomatopeicznym wierszu Na Anioł Pański Tetmajera odnajdujemy te same motywy: deszczową pogodę, wiatr wzmagający melancholijny nastrój i poczucie beznadziei („Gdy deszcz robi ze świata wielki kryminał/I kraty naśladują gęstwę wodnych smug”), dzwoniące dzwony,pogrzeby, wędrującego poprzez świat szatana. Uderza zdumiewająca teatralność postawy dekadenckiej, niekiedy sprzyjająca dystansowi wobec niej. Ponieważ czyż trzeba cierpieć tak teatralnie, zawsze w tej samej scenerii? Porównaj postaci dekadentów z serialu Z biegiem lat, z biegiem dni, reż. AndrzejWajda