Definicja Teoria przewagi absolutnej

Co oznacza Podstawę do odrzucenia koncepcji merkantylistycznych dało Smithowi potraktowanie handlu międzynarodowego jako swoistej, zaawansowanej formy podziału pracy. W swym fundamentalnym dziele, Badania nad naturą i powodami bogactwa narodów, zauważa on gdyż, jaki wpływ na wydajność pracy pojedynczych robotników ma specjalizacja i związany z nią podział pracy. Na tej podstawie stwierdza dalej, iż jeśli tego typu specjalizacja, odbywająca się w ramach jednej gospodarki, pozwala na powiększenie ilości produkowanych dóbr, to można to rozciągnąć na relacje gospodarcze pomiędzy państwami. Innymi słowami, podobnie jak istnieje korzystny dla obu podział pracy pomiędzy szewcem i krawcem, tak samo możliwy i korzystny dla wszystkich uczestników jest międzynarodowy podział pracy, a więc specjalizacja każdego państwie jedynie w kilku, a niektórych produktach. Międzynarodowy podział pracy pozwala na lepsze spożytkowanie poprzez oba państwa posiadanych poprzez nie zasobów, co znajduje odbicie w tym, iż eksportując wyroby będące obiektem specjalizacji, a importując te, gdzie specjalizują się partnerzy, państwa uczestniczące w międzynarodowej zamianie towarowej wytwarzają więcej dóbr. Smith wskazuje również na kryterium, które decyduje o wyborze kierunku specjalizacji. Kryterium takim powinny być absolutne różnice w kosztach wytwarzania (albo wydajności pracy), co zdecydowało również o tym, iż teorię Smitha nazywa się regularnie teorią przewagi (różnic) absolutnej. Wskazuje także na powody, które mogą sprawić, iż pomiędzy poszczególnymi państwami występują różnice w kosztach wytwarzania. Do przyczyn tych należą różnice w wyposażeniu w zasoby naturalne albo kupione. Nie ulega zastrzeżenia, iż korzystając z teorii Smitha, można wyjaśnić znaczącą część obrotów handlowych mających miejsce we współczesnym świecie. Gdybyśmy chcieli jej użyć do wyjaśnienia obrotów handlowych pomiędzy Polską a Niemcami, to pozwala ona na przykład wyjaśnić, dlaczego Polska eksportuje do tego państwie miedź, a importuje wysokiej jakości wino gronowe. Produkcja pierwszego z tych towarów jest w Polsce znacząco tańsza niż w Niemczech, z racji na posiadanie bogatszych złóż tego surowca, produkcja drugiego zaś jest znacząco tańsza w Niemczech - z uwagi na lepsze warunki naturalne i wielowiekowe tradycje. Teorię Smitha można idealnie zrozumieć bez przedstawiania jej dzięki sformalizowanego modelu. Chociaż konstrukcja takiego modelu jest bardzo przydatna ze względów dydaktycznych, pozwala ona gdyż lepiej zrozumieć późniejsze, bardziej skomplikowane koncepcje teoretyczne. W modelu różnic absolutnych wydatków produkcji (wydajności pracy), podobnie jak w każdym modelu ekonomicznym, fundamentalne znaczenie mają założenia. Zakładamy zatem, iż mamy dwa państwa, Polskę i Niemcy, z których oba mogą wytwarzać dwa wyroby: wino i miedź. Prócz tego zakładamy, iż: istnieje jeden czynnik produkcji: robota, nakład pracy potrzebny do wytworzenia jednostki towaru ustala równocześnie wydatki produkcji, istnieje pełna mobilność pracy w granicach jednego państwie i brak mobilności pracy pomiędzy państwami, stosunek pomiędzy nakładem pracy a wielkością produkcji nie wymienia się (brak jest korzyści skali), nie występują wydatki transportu obu tych towarów, w obu państwach istnieje wolna konkurencja, eksport jest równy importowi, nie ma barier handlowych. Uwzględniając powyższe założenia, możemy przyjąć, iż warunki produkcji osiągną wielkości liczbowe takie jak w tabeli 2.1. Ze względów dydaktycznych posługujemy się tu wydajnością obu państw w produkcji wybranych dóbr, a nie nakładem pracy potrzebnym do ich wytworzenia w obu państwach. Tabela 2.1. Absolutne różnice jako podstawa handlu międzynarodowego Państwa Miedź Wino Polska 10t/jeden dzień 5 beczek/jeden dzień Niemcy 5t/jeden dzień 10 beczek/jeden dzień Dalsze rozważania dobrze jest rozpocząć od przyjęcia dodatkowego założenia, iż gospodarki obu państw są zamknięte, a więc iż nie dokonuje się pomiędzy nimi zamiana towarowa. W takiej sytuacji każdy z państw będzie zmuszony wytwarzać oba wyroby. Będą one wymieniane na siebie na poszczególnych rynkach wg stosunku wynikających z nakładu pracy potrzebnego do ich wytworzenia. Stosunki te będą wynosić: - w Polsce - 1 tona miedzi na 0,5 beczki wina albo 1 beczka wina na 2 tony miedzi, - w Niemczech - 1 tona miedzi na 2 beczki wina albo 1 beczka wina na 0,5 tony miedzi. Możemy je również zapisać skrótowo jako 1M = 0,5W albo 1W=2M w Polsce i 1M= 2W albo 1W = 0,5M w Niemczech. Jeśli uchylilibyśmy przyjęte przed chwilą założenie o zamkniętym charakterze gospodarki, to moglibyśmy łatwo wykazać, iż zamiana obu towarów może być korzystna dla obu partnerów. Gdyby gdyż Polska i Niemcy, zamiast produkować oba wyroby, zdecydowały się na produkcję tylko tego, gdzie są bardziej wydajne, a w dalszym ciągu wymieniałyby go na wytwarzany taniej poprzez partnera, to miałyby do dyspozycji więcej obu towarów. Załóżmy, iż stosunek wymienna miedzi na wino ukształtuje się na poziomie IM = 1 W, a więc iż za 1 tonę miedzi będzie można dostać 1 beczkę wina. Taka cena jednego dobra wyrażona w drugim będzie korzystna dla obu partnerów. Trzeba podkreślić, iż korzyści te nie biorą się z arytmetycznej ekwiwalentności (1:1) zamiany, przyjętej tu dla jaśniejszej prezentacji. Wiążą się z kolei z relacjami wymiennymi w obu państwach przed rozpoczęciem zamiany. W uwarunkowaniach gospodarki zamkniętej Polska otrzymywała za 1 tonę miedzi raptem 0,5 beczki wina. Wymieniając ją z kolei na niemieckie wino, otrzyma go 2 razy więcej, ponieważ 1 beczkę. Z kolei Niemcy, gdzie przed otwarciem gospodarki za 1 tonę miedzi trzeba było zapłacić 2 beczkami wina, teraz będą musiały wydać na ten cel dwa razy mniej, a więc tylko 1 beczkę. W sumie zatem międzynarodowy podział pracy jest korzystny dla obu stron. Warto również zauważyć, iż przy istnieniu różnic w kosztach produkcji (wydajności pracy) pomiędzy obu państwami przedział stosunku wymiennych, które są do zaakceptowania dla obu państw, jest w miarę spory. W powyższym przykładzie każda stosunek wymienna jednostki miedzi do wina z przedziału |0,5; 2| jest do zaakceptowania poprzez obu partnerów. Wymieniając miedź i wino pomiędzy sobą, zarówno Niemcy, jak i Polska dostaną wówczas więcej niż na swych rynkach wewnętrznych. Należy podkreślić, iż w powyższym przykładzie korzyści z handlu międzynarodowego dzielone są równo pomiędzy obu partnerów. Stosunek wymienna (IM -IW) kształtuje się gdyż precyzyjnie w środku stosunku wymiennych obowiązujących na rynku obu państw przed wprowadzeniem zamiany. Nawet jednak jeśli tak nie jest, handel międzynarodowy może być nadal korzystny dla obu partnerów. Gdyby gdyż w powyższym przykładzie przyjąć, iż stosunek wymienna wina i miedzi kształtuje się na poziomie 1 M= 1,25W, więcej zyskałaby Polska, bo dzięki zamianie międzynarodowej otrzymałaby za jednostkę miedzi 2,5 razy więcej wina niż przed zamianą. Niemcy z kolei za 1 beczkę wina otrzymałyby tylko 1,6 razy więcej miedzi niż w uwarunkowaniach gospodarki zamkniętej. Nie wnikając na razie w zasadnicze powody takiego zjawiska, możemy stwierdzić, iż różnica ta powstaje wskutek tego, że relacja wymienny, który ukształtował się w obrocie wzajemnym, jest bliższy stosunku rynku niemieckiego niż polskiego. Chociaż, mimo iż korzyści z handlu międzynarodowego nie rozkładają się jednakowo, to państwo odnoszący ich mniej, w tym przypadku Niemcy, nadal zyskuje w porównaniu z sytuacją, gdzie zamiana międzynarodowa nie miałaby miejsca. Przedstawiona wyżej teoria różnic absolutnych, mimo iż idealnie ilustruje sposobność uzyskania korzyści z zamiany międzynarodowej poprzez wszystkich jej uczestników, wyjaśnia jednak powstawanie jedynie części strumieni handlu międzynarodowego. W pierwszej kolejności nie pozwala wyjaśnić powodów powstawania obrotów handlowych w wypadku, kiedy jeden z partnerów produkuje przewarzająca część towarów taniej od drugiego. W przykładzie handlu pomiędzy Polską a Niemcami pozwala wytłumaczyć raczej obroty nie wszystkimi surowcami i artykułami rolnymi. W razie handlu artykułami przemysłowymi musimy sięgnąć po teorię przewagi względnej. Źródło: A. Budnikowski, Międzynarodowe relacje gospodarcze, Warszawa 2006