SALT II co to znaczy.
Definicja SALT II w polityce. Jak wygląda strony odpowiednio z zawartymi w nich zobowiązaniami.

Czy przydatne?

Definicja SALT II

Co oznacza Po wejściu w życie fundamentalnych dokumentów SALT I obie strony odpowiednio z zawartymi w nich zobowiązaniami przystąpiły do rozpoczęcia SALT II. Błyskawicznie uzgodniono, iż tym wspólnie miejscem spotkań będzie Genewa. Ci sami negocjatorzy obu stron (W. Siemionow i G. Smith) rozpoczęli tam rozmowy (21 VII 1972 r.). Celem było przygotowanie stałego układu w kwestii ograniczenia strategicznych zbrojeń ofensywnych. Jednakże rozmowy te rozpoczęły się w dobrym klimacie stosunków dwustronnych i w lepszej sytuacji międzynarodowej (między innymi pod wpływem zaawansowania procesu normalizacyjnego w Europie), to jednak okazały się trudniejsze z racji na bardziej złożoną treść negocjacji. W Stanach Zjednoczonych rozlegały się głosy, iż ilościowe ograniczenia zbrojeń strategicznych w ramach SALT będą wyrównywane w tym państwie wyścigiem technologicznym w dziedzinie jakości broni (rakiety wielogłowicowe, większa siła niszczenia pocisków i tym podobne). W tym kontekście pomiędzy partnerami rozmów powstawały rozbieżności na tle odmiennego pojmowania formuły jednakowego bezpieczeństwa i równych korzyści obu stron. Z powyższych względów nie mogło dojść, aczkolwiek się spodziewano, do podpisania SALT II w okresie rewizyty Breżniewa w Waszyngtonie (18-25 VI 1973 r.). Zdołano przygotować tylko dwa dokumenty: 1) Fundamentalne zasady rokowań w kwestii ograniczenia ofensywnych zbrojeń strategicznych (podpisane 21 VI 1973 r.); 2) Porozumienie w kwestii zapobiegania wojnie jądrowej (22 VI1973 r.). Pierwszy dokument zakładał sposobność przygotowania i podpisania porozumienia o pełniejszych środkach ograniczenia zbrojeń strategicznych w 1974 r. Zobowiązywał również obie strony do zarządzania się w okresie rokowań zasadą równego bezpieczeństwa, równych korzyści i łączenia ilościowych i jakościowych aspektów ograniczeń. Drugi dokument stanowił rozszerzenie porozumienia z 30 września 1971 r. ZSRR i USA oświadczały w nim, iż ich celem jest wyeliminowanie niebezpieczeństwa użycia broni jądrowej i wybuchu wojny jądrowej nie tylko pomiędzy nimi, ale również pomiędzy nimi a innymi krajami (art. I). Zobowiązywały się nie użytkować siły albo groźby jej użycia w relacjach wzajemnych, a również przeciwko sojusznikom drugiej strony (art. II). W przypadku stworzenia ryzyka wybuchu wojny jądrowej obie strony miały wymóg podjęcia pilnych konsultacji i działań zapobiegawczych, zachowując sposobność informowania o nich ONZ i swoich sojuszników. Porozumienie to zostało zawarte na czas nieograniczony i weszło w życie w dniu podpisania. Nie został także dotrzymany termin roku 1974 dla podpisania układu SALT II. Kluczowym hamulcem były amerykańskie opory w kwestii objęcia układem rakiet wielogłowicowych z samodzielnym naprowadzaniem (Multiple Independently targetable Reentry Vehicle - MIRV), gdyż USA miały w nich początkowo przewagę. Ponadto Pentagon nie chciał się zgodzić na objęcie porozumieniem amerykańskiego mechanizmu baz wysuniętych (wokół Związku Radzieckiego). Dlatego w okresie ponownej wizyty prezydenta Nixona w ZSRR (27 VI-3 VII 1974 r.) podpisano tylko trzy porozumienia częściowe: 1) Protokół do układu o ograniczeniu mechanizmów obrony przeciwrakietowej (3 VII 1974 r.) do jednego dla każdego państwa i o możliwości przeniesienia istniejącego mechanizmu na inne miejsce; 2) Układ o ograniczeniu podziemnych doświadczeń z bronią jądrową (3 VII 1974 r.) do mocy 150 KT (od 31 III 1976 r.), nie mniej jednak obie strony zadeklarowały, iż będą zmierzać do zaprzestania wszelkich podziemnych doświadczeń z bronią jądrową; 3) Oświadczenie w kwestii niewykorzystywania środowiska naturalnego w celach wojskowych (3 VII 1974 r.), stanowiące próbę wskazania i zarazem pomniejszenia niebezpieczeństwa pojawienia się nowych sposobów prowadzenia wojny. Podpisano również dwa protokoły: w kwestii wymiany, demontażu albo zniszczenia strategicznych broni ofensywnych i w kwestii zasad regulujących takie postępowanie. Komunikat z wizyty był bardzo ostrożny, bo mówił o potrzebie opracowania stałego porozumienia w kwestii ograniczenia strategicznych zbrojeń ofensywnych przed upływem ważności porozumienia tymczasowego (tzn. do 3 X 1977 r.). Skandal związany z zainstalowaniem (za pośrednictwem funkcjonariuszy Białego Domu) podsłuchu w pomieszczeniach Partii Demokratycznej w Watergate, rezygnacja na tym tle R. Nixona z urzędu prezydenta i objęcie go poprzez Geralda Forda (9 VIII 1974 r.) zahamowały nieco rokowania SALT II, które wkrótce zostały jednak wznowione. Robocze spotkanie nowego prezydenta z Breżniewem we Wladywostoku (23-24 XI 1974 r.) potwierdziło wolę obu stron kontynuowania rozmów, a również zwiększania skali i tempa procesu polepszania stosunków pomiędzy obydwoma krajami. Znalazło to słowo w oświadczeniu w kwestii ograniczenia strategicznych zbrojeń ofensywnych (24 XI 1974 r.), gdzie obaj politycy potwierdzili "zamierzenie zawarcia (w 1975 r.) nowego porozumienia o ograniczeniu strategicznych zbrojeń ofensywnych na moment do 1985 r.". Nowe porozumienie miało określić - jednakową dla obu stron - liczbę środków przenoszenia broni strategicznych, liczbę rakiet balistycznych i rakiet wielogłowicowych i możliwości redukcji zbrojeń strategicznych po 1985 r. Następujące po tym spotkaniu rozmowy utrudniał spór o objęcie nowym porozumieniem rakiet samosterujących (Cruise Mis sile s), gdzie Stany Zjednoczone miały znowu przewagę. Do porozumienia w 1975 r. dojść nie mogło. Niekorzystny wpływ na rokowania wywarła także ostra kampania wyborów prezydenckich w stanach zjednoczonych ameryki w 1976 r. Zdołano jedynie (28 V 1976 r.) podpisać układ o ograniczeniu podziemnych wybuchów jądrowych dla celów pokojowych (co nastąpiło z opóźnieniem, bo układ ten miał wejść w życie wspólnie z układem z 3 VII 1974 r. od 31 marca 1976 r.). Układ zakazał wszelkich wybuchów ponad 150 KT mocy, w tym również grupowych (o ile nie dadzą się oddzielnie zidentyfikować). W protokole do układu sprecyzowano zasady kontroli wybuchów poprzez personel drugiej strony. Prezydent Jimmy Carter najpierw 1977 r. deklarował, iż zamierza "kontynuować rokowania w kwestii ograniczenia zbrojeń strategicznych pomiędzy USA i ZSRR z całą determinacją i energią". Chociaż dokonana przezeń w dalszym ciągu (doradcą ds. bezpieczeństwa był wówczas Zbigniew Brzeziński) ideologizacja polityki zagranicznej i, odbierana poprzez Moskwę jako atak na radziecki mechanizm polityczny, kampania praw człowieka zahamowała SALT II. Amerykanie próbowali teraz wyłączyć z porozumienia rakiety samosterujące i zarazem zredukować większą liczbę radzieckich rakiet balistycznych, by zapewnić sobie jednostronne korzyści. Trudności sprawiły, iż w tej fazie rozmów coraz częściej musieli angażować się w nie ministrowie spraw zagranicznych. Kiedy administracja Cartera zdała sobie sprawę, iż bez powrotu do zasad z Wladywostoku nie da się zawrzeć porozumienia, rozmowy nabrały znowu charakteru rzeczowego. Na ich marginesie doszło do podpisania w Genewie konwencji w kwestii zakazu zastosowania techniki modyfikacji środowiska naturalnego w celach wojskowych i wrogich (18 V 1977 r.). Jednak ponownie rzuciła cień na SALT II podjęta latem 1977 r. w Stanach Zjednoczonych, a w dalszym ciągu również w NATO, kampania na rzecz broni neutronowej. Gdyż zbliżał się termin wygaśnięcia SALT I (3 X 1977 r.), po rozmowach Andrieja Gromyki z prezydentem Carterem i sekretarzem stanu Cyrusem Vancem opublikowano (24IX) oświadczenie, gdzie ZSRR i USA wyrażały zainteresowanie ograniczeniem zbrojeń jądrowych na zasadzie równego bezpieczeństwa. Ponadto, dokonując swoistej inwentaryzacji problemów, w oddzielnym komunikacie wyliczono różne dziedziny rozmów rozbrojeniowych, które były prowadzone pomiędzy dwoma krajami (zakaz przeprowadzania doświadczeń z bronią jądrową i jej nierozpowszechnianie, zakaz broni chemicznej, zakaz broni radiologicznej i innych broni masowej zagłady, demilitaryzacja Oceanu Indyjskiego). Przyjęte tegoż dnia identyczne oświadczenia obu rządów stwierdzały, iż do czasu zawarcia nowego porozumienia w kwestii ograniczenia zbrojeń strategicznych zamierzają one "powstrzymać się od wszelkich kroków niezgodnych z postanowieniami tymczasowego porozumienia". Dokumenty powyższe ponownie stworzyły dla SALT II przychylniejszą atmosferę, choć rzeczywiste rokowania trwały jeszcze długo. 15-18 czerwca 1979 r. doszło w Wiedniu do dziesiątego od czasów Jałty spotkania radziecko-amerykańskiego na najwyższym szczeblu. Ostatniego dnia Leonid Breżniew i Jimmy Carter podpisali układ w kwestii ograniczenia strategicznych zbrojeń ofensywnych i protokół do tego układu. Był to rzadki w dziejach dyplomacji sytuacja opublikowania tekstu układu, w sposób nieoficjalny, na kilka tygodni przedtem. W preambule stwierdzono, iż układ ma służyć polepszeniu stosunków pomiędzy stronami, umocnieniu pokoju i bezpieczeństwa na świecie i utrwaleniu stabilności strategicznej. Układ wprowadzał ograniczenia ilościowe wszystkich wyrzutni rakiet jądrowych dla każdej strony do 2400, w tym wyrzutni międzykontynentalnych rakiet balistycznych do 1200, a wyrzutni wielogłowicowych rakiet niezależnego naprowadzania do 820. Jeżeli idzie o ograniczenia jakościowe, to układ SALT II, zamrażając ciężar i siłę istniejących rakiet, zezwalał na uruchomienie jednego nowego typu rakiety międzykontynentalnej. Weryfikacja przestrzegania postanowień została poddana narodowym technicznym środkom kontroli, którym strony nie miały czynić przeszkód. Podobnie jak w razie SALT I, sprawy powiązane z kontrolą miała rozstrzygać Stała Komisja Konsultacyjna, utworzona na mocy porozumienia z 21 grudnia 1972 r. Protokół do układu SALT II zakazał do końca 1981 r. prób i instalowania międzykontynentalnych rakiet samosterujących, lotniczych rakiet balistycznych o zasięgu ponad 600 km i samosterujących rakiet lądowych i morskich o analogicznym zasięgu. Wspólne oświadczenie podkreślało, iż obydwa państwa będą zmierzać do dalszego ograniczania i redukcji zbrojeń strategicznych pod względem ilościowym i jakościowym, przestrzegając przy tym zasad równości i równego bezpieczeństwa. Obie strony zobowiązały się w tym celu kontynuować rozmowy na temat ograniczenia broni strategicznych. W oświadczeniu radzieckim, które Breżniew wręczył Carterowi (16 VI 1979 r.), znalazło się stwierdzenie, iż kwestionowany samolot TU-22M (nazywany na Zachodzie "Backfire") jest bombowcem średniego zasięgu, który nie będzie doskonalony do celów międzykontynentalnych (na przykład przez zaopatrywanie w paliwo w powietrzu), a jego produkcja nie przekroczy 30 sztuk rocznie. Układ SALT II i powiązane z nim dokumenty wzbudziły nowe nadzieje na przyspieszenie procesu odprężenia międzynarodowego i rozwój wiedeńskich rokowań w kwestii redukcji sił zbrojnych i zbrojeń w Europie Środkowej. Wyłoniły się jednak przeszkody; gdy dokument (27 VI 1979 r.) został przesłany poprzez prezydenta do Senatu USA do ratyfikacji, pojawiła się wątpliwość związana z brakiem demokratycznej większości i przewagą koalicji konserwatywnej. Opory wzmogła strategia wyborcza republikanów. Wreszcie ratyfikacji we właściwym czasie przeszkodził sam Carter, który pod pretekstem wkroczenia wojsk radzieckich do Afganistanu, wstrzymał ze względów wyborczych mechanizm ratyfikacyjny w Senacie (3 I 1980 r.). Źródło: A. Legucka, K. Malak (red.), Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa na obszarze Wspólnoty Niepodległych Krajów, Warszawa 2008

Czym jest SALT II znaczenie w Słownik S .