Definicja Kalwinizm

Co oznacza Kalwinizm - ruch reformacyjny zainicjowany poprzez Jana Kalwina (Jean Calvin, Francuz z pochodzenia). Jego początki sięgają roku 1535, kiedy to Kalwin, przebywający na emigracji w Bazylei, opublikował Wychowanie chrześcijańskie (Institutio Christianae religionis). Dzieło to zawierało podstawy wiary, zasady dogmatyki i teorię moralności religii, stanowiącej reformację katolicyzmu. W pracy tej Kalwin głosił, iż Kościół w zasadzie jest niewidzialny. Tworzy go gdyż zebranie wiernych, których zna tylko i wyłącznie Bóg. Pastor, a więc duchowny kalwiński jest delegatem wiernych, którzy dzielą z nim powszechne kapłaństwo. Kościół widzialny z kolei stanowi wyłącznie przypadkową organizację życia lokalnego. Lokalne kościoły są sobie równe, a również cały widzialny Kościół musi być niezależny od państwa. Struktura tego Kościoła ustalona została w tak zwany "Ustawach kościelnych" z 1541 roku. Na jej mocy Kościół winien posiadać cztery urzędy. Pierwszy urząd pastorów zrzeszał duchownych kalwińskich, którzy mieli głosić Wyraz Boże, nauczać katechizmu, udzielać sakramentów chrztu i Wieczerzy Pańskiej i udzielać ślubów i odprawiać uroczystości pogrzebowe. Każdy nowo mianowany pastor musiał składać przysięgę przed poradą miejską, Drugi z urzędów - doktorów - składał się z tych, których powinnością było nauczanie wiernych "świętej doktryny" kalwinizmu. Powołano go również w celu powstania sieci szkół kalwińskich. Za sprawą samego Kalwina i doktorów utworzono sporo szkół i seminariów teologicznych, a również powołano w 1559 roku Kalwińską Akademię Genewską. Trzeci z urzędów Kościoła kalwińskiego tworzyło dwunastu starszych, którzy wspólnie z pastorami stanowili konsystorz. Starsi byli świeckimi ludźmi wybranymi poprzez radę miejską. Zadaniem ich było czuwanie nad życiem każdego wiernego, a w szczególności udzielanie pomocy przy naprawie poprzez wiernych popełnionych błędów. W pracy towarzyszyli im tak zwany dziesiętnicy, którzy mieli strzec swoich współwyznawców. Diakoni - czwarty z powołanych poprzez "Ustawy kościelne" urzędów - opiekowali się biednymi i chorymi. Kapitał na ten cel otrzymywali od państwa i w formie datków od wiernych. Byli duchownymi mianowanymi poprzez radę miejską po konsultacjach z pastorami. U podstaw założeń doktrynalnych kalwinizmu znajduje się przekonanie, iż poza Objawieniem niema Zbawienia. Kalwin głosił, iż Bóg jest zasadniczo różny od człowieka. Jego istotę rozpoznać można tylko poprzez czytanie Pisma Świętego, które stanowi jedyną możliwą drogę do poznania tajemnicy Boga. Bóg nieustannie ingeruje w stworzony poprzez siebie świat. Człowiek sam był przyczyną swojego upadku w grzechu pierworodnym, chociaż Bóg do tego dopuścił, bo przez upadek Adama chciał poniżyć wszystkich ludzi. Z powodu Kalwin uznaje zasadę predestynacji. Głosi ona, iż Bóg zawczasu wie o tym, jaki będzie los każdego człowieka. Decyduje o tym losie przez nieodwołalny "wyrok" na każdego z ludzi. Prowadzi to do istnienia podwójnej predestynacji, bo jednych Bóg przeznacza do życia wiecznego, zaś innych skazuje na wieczne potępienie. Wybór taki jest kompletnie wolnym aktem Boga i człowiek nie ma nań żadnego wpływu nigdy. Gdyż człowiek nie może przeciwstawić się woli Boga (łaski nie sposób nie przyjąć), więc wybrana dusza nigdy nie powróci na drogę grzechu. O tym, czy dany człowiek został poprzez Boga wybrany, świadczy jego wiara. Ona gdyż go zbawia. Dowodem wybrania człowieka poprzez Boga są właśnie dobre uczynki. Kościół kalwiński nie tylko ma za zadanie głosić Wyraz Boże, lecz również jest organizacją powołaną do udzielania sakramentów. Sakramentami uznawanymi poprzez kalwinizm są chrzest (chrzci się dzieci) i Wieczerza Pańska. Kalwińska koncepcja Eucharystii głosi, iż chleb i wino nigdy nie stają się ciałem i krwią Chrystusa; są one narzędziem i środkiem, przez które uczestniczący w Eucharystii rzeczywiście łączy się z substancją Chrystusa. Substancją tą nie jest ciało, ale istota ludzkiej natury Chrystusa. Kładzie się tym samym spory nacisk na działanie Ducha Świętego w Wieczerzy Pańskiej. Odpowiednio z dogmatyką kalwińską wiara w Trójcę Świętą jest również konieczna dla zbawienia każdego chrześcijanina. W kalwinizmie Dekalog ma inne brzmienie niż w pozostałych wyznaniach chrześcijańskich. Drugie przykazanie otrzymało w kalwinizmie inne brzmienie niż przykładowo w katolicyzmie czy luteranizmie, a dziesiąte zostało przyjęte w brzmieniu, które naprawdę występuje w Biblii. Przez wzgląd na tym wyznawcy kalwinizmu nie oddają czci miejscom świętym, przedmiotom kultu, obrazom, relikwiom i figurom. Nie istnieją również dla nich specjalne miejsca święte (na przykład świątynie dla oddawania czci Bogu). Od 1566 roku, kiedy to na Konferencji II Helweckiej ogłoszono zasady wiary, reguły obrzędowe i kościelne struktury organizacyjne kalwinizmu, przyjęło się nazywać wyznawców tej religii ewangelikami reformowanymi. Związkiem zrzeszającym samodzielne Kościoły kalwińskie (jednakże nie tylko je) jest powstały w 1875 roku w Edynburgu Światowy Alians Kościołów Reformowanych. Płaszczyzną porozumienia tych Kościołów było uznanie Biblii za jedyną normę wiary, aprobowanie ksiąg wyznaniowych i prezbiteriańskich zasad ustrojowych. W skład Światowego Aliansu Kościołów Reformowanych wchodzi aktualnie powyżej 150 różnych Kościołów i ok. 60 mln wyznawców. Źródło: Z. Drozdowicz (red.), Zarys encyklopedyczny religii, Poznań 1992