Definicja Ekonomia pozytywna i normatywna

Co oznacza Ekonomia pozytywna zajmuje się obiektywnym, naukowym objaśnieniem zasad funkcjonowania gospodarki. Celem ekonomii pozytywnej jest tłumaczenie, w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące podejmuje decyzje dotyczące konsumpcji, produkcji i zamiany dóbr. Służy to dwóm celom. Pierwszy z nich to odpowiedź na pytanie, dlaczego gospodarka działa tak, jak działa. Drugi cel to powstanie podstaw do przewidywań reakcji gospodarki na zmianę warunków działania. Ekonomia normatywna istotnie jest różna od pozytywnej. Ekonomia normatywna dostarcza zaleceń i rekomendacji opartych na subiektywnych sądach wartościujących. Uprawiając ekonomię pozytywną, staramy się występować w roli bezstronnych badaczy. Bezwzględnie na nasze polityczne przekonania i preferencje dotyczące różnych zdarzeń, a również to, co uznajemy za "dobre", dążymy w pierwszej kolejności do odpowiedzi na pytanie: "Jak faktycznie funkcjonuje otaczający nas świat?" W podejściu takim nie ma miejsca na osobiste wartościowanie zjawisk. Prowadzimy rozumowanie wg następującego schematu: jeśli zajdzie ustalona zmiana, to wywoła ona określony skutek. W tym sensie ekonomia pozytywna jest podobna do nauk ścisłych, na przykład fizyki, geologii czy astronomii. Oto kilka przykładów ekonomii pozytywnej w praktyce. Ekonomiści różnych "odcieni" politycznych zgodziliby się z tezą, iż kiedy kraj nakłada na jakieś dobro podatek, to jego cena wzrasta. Normatywne pytanie o to, czy przyrost ceny jest zjawiskiem pożądanym, to zagadnienie kompletnie odmienne. Sporo twierdzeń ekonomii pozytywnej zyskałoby zatem szeroką aprobatę ekonomistów. Oczywiście, jak i w innych dziedzinach edukacji, istnieją nie rozstrzygnięte sprawy i utrzymują się kontrowersje między specjalistami. Kontrowersje te występują na pograniczu ekonomii. Nie wszystkie z nich zostają rozstrzygnięte dzięki prowadzonym badaniom, lecz pojawiają się ciągle nowe, stając się obiektem dalszych badań. Jednakże kompetentne i kompletne badania mogą w zasadzie rozstrzygnąć sporo nie tłumaczonych zagadnień ekonomii pozytywnej, to nie wydaje się, by podobna sposobność dotyczyła kontrowersji występujących w ekonomii normatywnej. Ekonomia normatywna jest gdyż oparta na subiektywnym wartościowaniu zjawisk, a nie na poszukiwaniu prawdy obiektywnej. Przedmioty ekonomii pozytywnej i normatywnej zawiera następujące stwierdzenie: "Ludzie w podeszłym wieku ponoszą bardzo wysokie wydatki opieki lekarskiej w porównaniu z resztą społeczeństwa i kraj powinno subsydiować ich opłaty na leczenie". Pierwsza część stwierdzenia, mówiąca o względnie wysokich kosztach leczenia ludzi starszych, jest typowa dla ekonomii pozytywnej. Dotyczy ona tego, jak wygląda rzeczywistość i można sobie wyobrazić określony program badawczy, mający ocenić, czy powyższe stwierdzenie to prawda, czy fałsz. Ogólnie rzecz biorąc, stwierdzenie tj. akurat prawdziwe. Druga jego część, zalecająca państwu, co powinno czynić, nie może być obiektem weryfikacji sposobem naukową pod kątem prawdy albo fałszu. To jest gdyż subiektywny sąd oparty na odczuciach osoby, która go sformułowała. Można sobie wyobrazić, iż sporo osób sąd ten popiera, na przykład ci, którzy wyznają zasadę, iż wszyscy obywatele powinni móc pozwolić sobie na zakup stosunkowo jednakowej ilości dóbr luksusowych i usług rekreacyjnych ze środków pozostałych po zaspokojeniu fundamentalnych potrzeb. Inni jednak mogą się z takim postulatem nie zgadzać. Można na przykład uznać, iż ważniejsze jest użytek większej ilości rzadkich zasobów na ochronę środowiska naturalnego. Nie ma metody, by ekonomia mogła dowieść słuszności albo nieprawdziwości tego rodzaju sądów normatywnych. Wszystko gdyż zależy w tym przypadku od preferencji i priorytetów jednostki bądź społeczności, dokonujących wyboru. Możemy posłużyć się ekonomią pozytywną, by wnikliwie przedstawić konsekwencje, jakie pociągnie za sobą dokonanie takiego bądź innego wyboru. Przykładowo, można aby dowieść, iż zaniechanie subsydiowania wydatków leczenia ludzi starszych spowoduje powiększone zapotrzebowanie na usługi medyczne ludzi w średnim wieku, którzy będą dążyć do wcześniejszego wykrycia chorób i podjęcia leczenia, zanim stanie się ono droższe ze względu bardziej zaawansowanego wieku. Społeczeństwo byłoby wówczas zmuszone przeznaczyć znaczące zasoby na służbę zdrowia, pozostawiając mniej na ochronę środowiska. Ekonomia pozytywna może więc przedstawić różne dostępne możliwości stojące przed społeczeństwem dokonującym normatywnych wyborów. Przewarzająca część ekonomistów ma poglądy normatywne, a niektórzy są zażartymi zwolennikami ustalonych zaleceń normatywnych. Jednak rolę doradczą w sprawie tego, co społeczeństwo powinno czynić, powinno się wyraźnie odróżniać od roli ekonomisty jako eksperta, określającego prawdopodobne następstwa danych działań gospodarczych. W tej ostatniej roli ekonomista dostarcza wyspecjalizowanej wiedzy z dziedziny ekonomii pozytywnej. Jednak w społeczeństwach demokratycznych ekonomiści nie mają monopolu na "czyste" sądy wartościujące tylko dlatego, iż są ekonomistami. Skrupulatni ekonomiści dążą do wyraźnego rozróżnienia ich roli jako fachowców w zakresie ekonomii pozytywnej od roli, w jakiej - jako zwyczajni obywatele - występują, gdy popierają określone sądy i wybory normatywne