Definicja Diaspora

Co oznacza Diaspora - wyraz pochodzi z języka greckiego (diaspora, rozproszenie) i początkowo odnosiło się do deportacji Żydów z Palestyny po inwazjach Asyryjczyków (721 r. przed naszą erą) i Babilończyków (587 r. p.n.e). Bardzo długo termin ten wiązano z rozproszeniem Żydów i starożytnych Greków w świecie antycznym. Potem, w czasach nowożytnych, nabierał on znaczenia bardziej uniwersalnego i aktualnie jest stosowany do ustalenia wszystkich etnicznych grup mieszkających poza granicami własnego państwie. W poezji istnieje także tendencja do posługiwania się tym terminem tylko odnosząc się do tych grup ludności, które z różnych powodów opuściły własną ojczyznę i przebywają na stałe poza jej granicami. W takim znaczeniu diaspory utożsamiane są ze środowiskiem emigracyjnym. Dlatego także nie zalicza się do nich autochtonicznych grup etnicznych zamieszkałych w różnych państwach, nawet wówczas, kiedy mają one swoje państwa etniczne. Nie należą również do diaspory osoby czasowo przebywające poza ojczyzną. Znaczenie i rola diaspory w ustalonym państwie zależą od jej organizacji i terytorialnego skupienia. Fundamentalną rolę w jej zorganizowaniu odgrywają: kultywowanie własnych tradycji, utrzymywanie socjalnych kontaktów między członkami diaspory, nauczanie języka ojczystego, praktykowanie religii i świąt, zachowanie kuchni narodowej, swoje media (wydawnictwa, audycje radiowe i telewizyjne) i inne.   Dobrze zorganizowana diaspora może mieć spore wpływy polityczne nie tylko w kraju, gdzie jej członkowie zamieszkują, lecz także w państwie ojczystym (na przykład uważane jest, iż grecka diaspora na Zachodzie rządzi także samą Grecją), a również w świecie (na przykład diaspora żydowska). W szerokim znaczeniu diasporą ustala się osoby danego etnosu, znajdujące się poza swoją ojczyzną. Przykładowo, termin Polonia obejmuje wszystkich posiadających etnicznie polską tożsamość, niezależnie czy mówi się o autochtonicznej ludności polskiej na Ukrainie lub Litwie, czy także o emigrantach polskich w Australii, Ameryce albo w Europie Zachodniej. Podobnie diasporą można określić autochtoniczną ludność bułgarską zamieszkującą od wieków w Serbii Wschodniej, która nie była nigdy wysiedlona z ojczyzny, a znalazła się poza granicami państwa bułgarskiego w konsekwencji zmiany granic w 1919 roku. Przypadek diaspory - jej zorganizowanie, upolitycznienie i znaczenie - bywa różna w zależności od etnicznego i politycznego charakteru państwie emigracji i państwa imigracji. Zarówno państwo emigracji, jak i imigracji może być krajem narodowym, wielonarodowym albo federalnym, a jego atrakcyjność i rola polityczna i gospodarcza w świecie ulega ważnym zmianom. Wszystko to wpływa na złożoność problematyki dotyczącej diaspory. Stabilność geopolityczna na świecie i w poszczególnych państwach jest pomiędzy innymi uwarunkowana zróżnicowaną polityką wewnętrzną krajów wobec diaspory, polityką będącą czasem źródłem konfliktów. Równocześnie trzeba tu odróżniać, i nie odrzucać a priori, dążenia wielu etnosów do narodowej odrębności. Można uznać, iż istnienie diaspory na zasadach tworzenia wspólnego domu - tzn. jej równoprawności i pełnego uczestnictwa w życiu społecznym, gospodarczym, politycznym i kulturalnym - stwarza korzystniejszą geopolitycznie sytuację niż jej społeczno-kulturowe oddzielenie od ludności autochtonicznej i koncentracja na ustalonych terytoriach państwa. Stany Zjednoczone są państwem, gdzie imigranci różnych ras i narodów z całego świata tworzą swoje diaspory. W kraju tym, dzięki konsekwentnej polityce polegającej na budowie wspólnego domu, następują jednak mechanizmy ekonomicznej i kulturowej integracji poszczególnych grup narodowościowych i wyznaniowych żyjących w diasporze. Znany jest amerykański termin melting pot (tygiel), który oddaje istotę jednej z koncepcji stworzenia narodu amerykańskiego i znaczy, iż imigranci wywodzący się z różnych państw są jakby przetapiani na Amerykanów. Stany Zjednoczone stanowią przykład państwa, którego mieszkańcy mają bardzo mocne poczucie amerykańskiej tożsamości narodowej, a jednocześnie zachowują głęboką świadomość swoich etnicznych i rasowych korzeni. Zupełnie inna przypadek jest w sąsiedniej Kanadzie, stanowiącej pod względem społecznym układankę współistniejących w okolicy siebie i współpracujących grup narodowościowych i wyznaniowych, utrzymujących własną odrębną tożsamość etniczną. Francuskojęzyczna prowincja Quebec jest tego doskonałym odpowiednikiem. Koncentracja grup narodowościowych na odrębnych terytoriach jest charakterystyczna dla krajów byłego ZSRR, byłej Jugosławii, Afryki i Indii, a nawet takich państw rozwiniętych, jak Hiszpania, Kanada i Belgia. Źródło: M. Baczwarow, A. Suliborski, Kompendium wiedzy o geografii politycznej i geopolityce, Warszawa 2003