Definicja Braminizm

Co oznacza Braminizm - także bramanizm albo brahmanizm (od sansk. brahman: święta wiedza, magiczna moc tkwiąca w formule ) - nazwa drugiej etapy rozwoju głównej religii Indii; pojawiła się po wedyzmie, a przed hinduizmem. Kluczową rolę odgrywali w niej bramini (sansk. brahman(a) posiadający świętą wiedzę). W braminizmie dawniejszą wiarę w bóstwa przesłoniły ceremonie i spekulacje teologiczne. Uznano, iż porządek liturgiczny związany ze składaniem ofiar powoduje zjawiska mikro- i makrokosmiczne (także władzę bogów). Jest zależny od rytuału (składanych ofiar) i od braminów. Braminizm rozwinął zarysowany w wedyzmie: rytualizm, mechanizm kastowy, filozofię, wiarę w wędrówkę dusz i prawo karmana i w zbawienie i wyzwolenie (moksza). Bogowie braminizmu. W braminizmie wiara w bogów wedyjskich zeszła na plan dalszy wobec ofiary. Wszystkim rządził rytuał, któremu byli podporządkowani także bogowie. Głównym bogiem w braminizmie jest Pradżapati (Pan stworzeń), bóstwo abstrakcyjne. Jest artystą wszystkiego, a zarazem wcieleniem: roku, czasu i ofiary. Ofiara była odbiciem albo tworem Pradżapatiego, a zarazem aktem twórczym (powodującym stworzenie ludzi, zwierząt i tak dalej). Świadczą o tym różne wersje mitów powstania świata poprzez Pradżapatiego, który ofiarował własne ciało; z jego włosów, skóry, mięsa, kości i szpiku (pięć składników świata) powstało pięć warstw ołtarza ognia. Z nowymi tendencjami połączył się Wisznu, który w braminizmie jest w pierwszej kolejności bogiem solarnym i uosobieniem ofiary. Innym bogiem jest wedyjski Rudra, zwany teraz częściej Siwą ("łaskawym"); podkreśla się jego uniwersalność, wszechobecność, wszechwładzę. Inne bóstwa braminizmu to: Ofiara, Ka (Kto?), Czas, Metra. Rytuał ofiarny. Każdy z przedmiotów rytuału ofiarnego miał własne odpowiedniki. Od właściwego wykonania rytuału zależał bieg świata. Dlatego także bramin dzięki swojej władzy nad ofiarą kierował światem i bogami. W braminizmie znane były dwie kluczowe kategorie ceremonii ofiarnych, z których nie wszystkie były kontynuacją ofiar z czasów wedyjskich. Pierwsza nazywana gr(y)hja (kult domowy, ceremonie domowe) była ofiarą raczej z topionego masła i pokarmów roślinnych. Jest pięć rodzajów zwyczajnych, codziennych ofiar domowych: dla bogów (dewajadżnia), dla przodków (pitryjadżnia), dla świętego słowa (polegająca na recytowaniu Wedy; tak zwany brahmajadżnia), dla ludzi (na przykład danie pożywienia innym potrzebującym, tak zwany manuszjajadżnia, dla istot żywych (polegająca na wykładaniu jedzenia na ziemię) tak zwany bhutajadżnia. Drugą kategorię ceremonii ofiarnych nazywano śrauta (od śruti, dosł. (u) słyszenie); należałyby do nich takie, jak: Agnihotra (uczczenie ognia), Agnisztoma (hymn na cześć ognia), Sautramani (ofiara przebłagalna składana dobremu opiekunowi Indrze), Mahawrata (ogromny obrzęd związany ze świętem płodności), Agniczajana ("układanie na ogień" cegieł), i największe z nich - Aśwamedha (ofiara z konia) i Radżasuja (namaszczenie na króla). Braminizm prócz przyjęcia autorytetu Wed rozwinął podział społeczeństwa na cztery stany, cztery warny (sansk. warna: barwa, stan), które z biegiem czasu przekształciły się w kasty (port. casta). Pierwszą stanowili bramini, tworzący stan kapłanów (ich kolorem kastowym był biały, odpowiadającą stroną świata - wschód, zaś znakiem przynależności trzy koncentryczne półkola zwrócone otwartą częścią do góry). Drugą stworzyli kszatrijowie w Rygwedzie nazywani Radżanja; sansk. mający do czynienia z siłą - kszatra, tworzyli klasę rycerzy i urzędników (odpowiadał im kolor czerwony, strona świata - płn., z kolei oznaką przynależności kastowej był róg). Trzecią stanowili wajsiowie (mieszkający na wsi) - w Jadżurwedzie zwani arianami ("zwykłym ludem") należą do niej rolnicy i rzemieślnicy (odpowiadał im kolor kastowy żółty, strona świata płd., ich symbolem był pkt. pomiędzy dwoma równoległymi liniami połączonymi kątem prostym na dole). Stan czwarty tworzyli siudrowie, kasta wykorzystywanych i niewolników (ich kolorem kastowym był czarny, stroną świata - zach., a symbolem przynależności ogromny pkt.). Uzupełnieniem podziału społeczeństwa na warny jest powstała w czasach brahmanów koncepcja trzech (potem czterech) okresów życia bramina, tak zwany aśramów (od sansk. śram: męczyć się, umartwiać) jest to ucznia (następował w wieku ośmiu lat po inicjacji), pana domu, mieszkańca lasu i ascety (sanjasin) albo żebraka (bhikszu). W braminizmie rozwinięta została wiara w zależność losów człowieka od jego uczynków. Decyzyjnym faktorem w tym względzie był karman (jest to gest, moralny skutek czynu). Wiara w karmana połączona została z wiarą w reinkarnację (metempsychoza lub raczej metemsomatoza), jest to wcielaniem się duszy w coraz to nowe egzystencje (z racji na zgromadzony dobry albo niedobry karman) będące elementami składowymi kołowrotu wcieleń (sansara). Poglądy te doprowadziły do rozróżnienia trzech dróg po zgonu (edukacja o pięciu ogniach), z których najistotniejszą była prowadząca do wyzwolenia z kołowrotu wcieleń (moksza). ł) Droga ojców, dokładniej dziadów, gdzie dusza przedostaje się na księżyc, tam obcuje z bogami, a po wyczerpaniu dobrego karmana, przechodzi przez eter, wiatr, mgłę, deszcz, rośliny, nasienie w nowy byt ludzki, w nim dobre i złe gesty po raz drugi znajdą nagrodę albo karę. 2) Droga bogów (przeznaczoną dla tych, co oddawali cześć brahmanowi); udają się oni przez płomień stosu pogrzebowego na słońce, ze słońca na księżyc, z księżyca do błyskawicy, dalej do brahmana (uwolnienie od reinkarnacji, wyzwolenie - moksza). 3) Przeznaczoną dla tych, co zgromadzili niedobry karman; odradzają się oni w postaciach zwierząt. Filozofia sześciu mechanizmów bramińskich. Fundamentalne definicje mechanizmów filozoficznych zawierają Upaniszady. Pośród nich jednym z głownych był pogląd mówiący o tym, iż źródłem mocy magicznej, utrzymującym działanie kosmosu, jest siła tkwiąca w formule, modlitwie (brahman), będącej fundamentem rytuału (ofiary). Definicja brahmana rozumianego jako święta wiedza, magiczna siła tkwiąca w rytuale, przechodzi w brahmana rozumianego jako wieczna i niezmienna zasada świata identyczna z atmanem (ludzką naturą). Prowadziło to do podstawowej zasady filozofii indyjskiej sprowadzającej się do uznania jedności absolutu ze stworzeniem. Z definicją atmana i brahmana łączy się edukacja o wyzwoleniu jednostki będącym celem życia ludzkiego. Zadanie filozofii bazuje na tym, by poprzez zrozumienie, wiedzę (dżniana) wyzwolić się od następnych istnień. Ten problem przybrał różną postać w sześciu ortodoksyjnych szkołach religijno-filozoficznych (nazywanych darśana - metody widzenia). Są nimi: Njaja (Gautamy) prezentująca wiarę w osobowego boga i atomistyczny świat. Wajsieszika - kierunek bardziej atomizujący, kładący nacisk na rozróżnienie istot indywidualnych, osobowych i elementów; Sankhja - kierunek dualistyczny; Joga (Potańdżalego) - metoda psychologiczna; Mimansa (Dżajminiego) prezentująca politeistyczny rytualizm, który chce wykazać, iż poezja Wed jest czymś wiecznym i tożsamym z brahmanem (świętym słowem), zasadą świata; Wedenta (Badarajany) - kierunek monistyczny. Źródło: Z. Drozdowicz (red.), Zarys encyklopedyczny religii, Poznań 1992