Definicja Anglikanizm

Co oznacza Anglikanizm - jeden z protestanckich Kościołów. Powstał on z inicjatywy króla Anglii Henryka VIII, którego w 1531 r. zjazd duchowieństwa w Canterbury ogłosił najwyższym władcą i zwierzchnikiem Kościoła w Anglii. Dopiero jednak za panowania jego córki Elżbiety I ogłoszono pełne wyznanie wiary anglikańskiej. W 1563 roku gdyż biskupi angielscy uchwalili tak zwany "39 Artykułów", które określały zasady doktrynalne Kościoła anglikańskiego, jako Kościoła narodowego stanowiącego próbę połączenia katolicyzmu z kalwinizmem. W kościele tym zachowano wszystkie fundamentalne dogmaty uznawane poprzez pierwsze trzy sobory ekumeniczne, utrzymano zasadę prymatu Biblii nad tradycją i hierarchią kościelną, podtrzymano naukę Kalwina o predestynacji, odrzucono z kolei wiarę w czyściec i kult świętych. Odpowiednio z "39 Artykułami" w Eucharystii Chrystus aktualny jest tylko w sposób symboliczny, kapłaństwo ma charakter sakralny, a Kościół stanowi apostolską sukcesję. W Kościele anglikańskim przyjęto zasadę doktrynalną, wg której wszelakie prawdy potrzebne i niezbędne do zbawienia zostały objawione w Piśmie Świętym. Zachowano chociaż znaczenie tradycji w wyznaniu wiary, bo "...Pismo Święte nie okła. Tu można określić i ustalić sporo rzeczy, posługując się rozumem i opierareśla wszystkich rytów ceremonii liturgicznych, tak potrzebnych w życiu Kościojąc się na starych zwyczajach. W szczególności tam, gdzie Pismo Święte nie daje wyraźnego przewodnictwa i gdzie można posłużyć się autorytetem ludzkim, tam właśnie ma wkroczyć autorytet Kościoła, lecz nigdy autorytet ludzki". Uznano również zasadę usprawiedliwienia przez wiarę, lecz decydujące znaczenie w akcie usprawiedliwienia grzesznika przypisano trzem elementom: osobistemu wysiłkowi, wolnej woli i samej Łasce Bożej; zasada ta nosi nazwę zasady synergizmu. W Kościele anglikańskim obowiązuje powszechne kapłaństwo. Do pełnienia pewnych funkcji powołuje się jednak osoby posiadające szczególne święcenia. Do funkcji, które spełniać mogą tylko anglikańscy kapłani, należą: szafowanie sakramentów, głoszenie Słowa Bożego, odprawianie nabożeństw komunijnych. Biskupi są kapłanami powoływanymi poprzez króla dla reprezentowania całego Kościoła w swojej diecezji. Odpowiednio z doktryną anglikańską uznaje się zasadniczo tylko dwa sakramenty: chrzest i Komunię Św.; w praktyce jednak operuje się również pojęciami takich sakramentów, jak kapłaństwo, małżeństwo, czy namaszczenie chorych. W organizacji kościelnej zwierzchnikiem najwyższym Kościoła w Anglii jest władca brytyjski (obecnie królowa Elżbieta II), który mianuje biskupów i arcybiskupów. W jego imieniu władzę sprawują także - Lord Kanclerz i nie wszystkie władze uniwersyteckie. Władza ustawodawcza tego Kościoła zwana Zgromadzeniem Kościelnym (Church Assembly) złożona jest z trzech izb: biskupów, duchownych i świeckich. Uchwały Zebrania nabierają mocy obowiązującej po uzyskaniu akceptacji króla i po zatwierdzeniu ich poprzez szczególną komisję złożoną z przedstawicieli obu izb parlamentu. Kościół anglikański dzieli się na dwie prowincje: Canterbury i York. Arcybiskup Yorku ma tytuł prymasa Anglii, a arcybiskup Canterbury jest prymasem całej Anglii i posiada zwierzchnictwo nad diecezjami w państwach misyjnych. W XIX wieku Kościół anglikański rozpadł się na trzy ugrupowania, nie tworzące chociaż odrębnych instytucji kościelnych. Pierwsze zwane Kościołem Wysokim (High Church Party) reprezentowało skrzydło dążące do pojednania z katolicyzmem; ruch ten zapoczątkowali teologowie i pastorowie na uniwersytecie w Oksfordzie. Spowodowano reaktywowanie męskich i kobiecych zakonów, a do kultu włączono nie wszystkie przedmioty kultu katolickiego, na przykład procesje, spowiedź uszną czy ostatnie namaszczenie chorych. Ruch ten silnie podkreślał sakralny charakter władzy króla. Drugie ugrupowanie, zwane Kościołem Niskim (Low Church) stało w opozycji do reprezentowanego raczej poprzez arystokratów anglikańskich Kościoła Wysokiego. W doktrynie tego odłamu podkreślano w pierwszej kolejności indywidualne, emocjonalne formy pobożności wiernych. Kwestie wewnętrzne Kościoła były poprzez nich stawiane o sporo wyżej niż zagadnienia doktrynalne i dogmatyczne. Jako wykładnię swojej liturgii przyjęli Common Prayer Book, jednakże w nabożeństwach uznali za ważniejsze kazanie od Eucharystii, i do kazania właśnie przywiązywali sporą wagę. Trzecim ugrupowaniem w łonie Kościoła anglikańskiego był powstały w połowie XIX wieku tak zwany Kościół Szeroki (Broad Church). Dążył on do zjednoczenia wszystkich ruchów modernistycznych w Kościele anglikańskim. Usiłowania te nie powiodły się i ruch ten nie odegrał poważnej roli. W dawnych koloniach angielskich powstało po ich wyzwoleniu sporo niezależnych od władzy królewskiej i władzy prymasowskiej kościołów o charakterze anglikańskim. Zrzeszyły się one wraz z Kościołem anglikańskim w tak zwany Jednotę Anglikańską (Anglica Communion); organizują co dziesięć lat narady w Lambeth, które nie naruszając autonomii poszczególnych kościołów, wyznaczają pewne wspólne zasady doktrynalne i organizacyjne współczesnego Kościoła anglikańskiego. Cała wspólnota anglikańska liczy aktualnie ok. 50 mln wyznawców. Źródło: Z. Drozdowicz (red.), Zarys encyklopedyczny religii, Poznań 1992