Definicja Anabaptyzm

Co oznacza Anabaptyzm - ruch religijny o charakterze protestanckim, sięgający własnymi początkami roku 1523. W chwili poczynienia ustępstw na rzecz Lutra poprzez Zwinglego, dotyczących formuły święcenia Wieczerzy Pańskiej, część jego uczniów uznała to za zdradę i zaczęła tworzyć odrębne gminy wyznaniowe, które łączyło bezwzględne posłuszeństwo wobec Ewangelii. Anabaptyści uważali Ewangelię za wiążącą w kwestiach socjalnych, politycznych i religijnych. Prowadziło to do uznawania zasady, iż dla chrześcijanina nie istnieje żaden urząd świecki. Zasada ta sprowadziła na anabaptystów prześladowania. Członkowie tego ruchu tworzyli małe wspólnoty na zasadach zupełnej dobrowolności. Warunkiem przyjęcia do takiej wspólnoty był ponowny chrzest dorosłych. W przekonaniach i praktyce rezygnowali z zasady jedności Kościoła i wszelkiego podziału w obrębie wspólnoty. Sporą izolację i rozproszenie gmin anabaptystycznych wywołały zacięte prześladowania zarówno ze strony katolików, jak i protestantów. Wywołało to przyjmowanie poprzez nie wszystkie ze wspólnot haseł eschatologicznych, chiliastycznych i komunistycznych. Przykładowo: Jacob Hutter założył wspólnoty braterskie (tak zwany Brüderhofe), gdzie nie istniała własność prywatna, a prowadzący gminą każdemu z członków wyznaczał rodzaj pracy; opowiadały się one za zasadą łagodnego przekonywania i "laski pasterskiej" w miejsce "miecza" przy rozwiązywaniu kwestii spornych. Hutterowskie wspólnoty znalazły wielu zwolenników na Morawach, w Słowacji, Siedmiogrodzie, na Ukrainie, a w XIX wieku znaczna ich część przeniosła się do Stanów Zjednoczonych i Kanady. W zasadzie anabaptyści wyznawali pogląd, iż Bóg sam ukarze i zniszczy bezbożników. Znaleźli się jednak w tym ruchu i tacy, którzy chcieli siłą wprowadzać "Królestwo Boże na ziemi". Jednym z nich był Jan Mathys z Harlem. W 1534 roku jego emisariusze przybyli do miasta Münster i zdołali tam w krótkim czasie pozyskać i ochrzcić powyżej półtora tysiąca ludzi. Münster było już w tym czasie miastem protestanckim. Po przybyciu tam Mathysa wspólnie z Janem z Lejdy zaczęto wprowadzać bardzo rygorystyczne rządy. Po zgonu Mathysa, Jan z Lejdy obwołał się królem Narodowego Królestwa Syjonu, wprowadził wspólnotę majątkową i wielożeństwo. Po wielu walkach i oblężeniach oddziały landgrafa Filipa zdobyły w 1535 r. to miasto, dokonując straszliwej rzezi jego mieszkańców i przywracając w nim katolicyzm. Tragedia w Miinsterze wywołała nową falę prześladowań anabaptystów. Mimo tego ruch ten odżył za sprawą byłego katolickiego proboszcza Menno Simonsa, któremu powiodło się skupić wokół siebie liczną grupę wyznawców tej wiary. Głosił on idee pracowitego życia w odosobnieniu, odrzucenie wszelkiej przemocy, rezygnację z żadnych przysiąg, ze służby wojskowej i państwowej i rezygnację z mechanizmów sądowych. Wyznawcy i zwolennicy Simonsa pomimo prześladowań zdołali uzyskać wolność w Republice Zjednoczonych Prowincji Niderlandów. Od imienia swojego założyciela nazywano ich mennoitami. Mennoici uznali przewarzająca część kalwińskich zasad wiary uchwalonych w 1632 roku w Dordrechcie, pozostając chociaż przy swojej organizacji i swoim kulcie. Już w XVII wieku część mennoitów holenderskich, szwajcarskich i niemieckich emigrowała do Anglii i Stanów Zjednoczonych, gdzie pod ich wpływem zaczęły tworzyć się pierwsze ekipy baptystów. Mennoici, których aktualnie jest ok. 900 tys. i stanowią pozostałość po anabaptyzmie, w zasadzie uznają doktrynę kalwińską. Akcentują w większym stopniu niż Kalwin rozdział Kościoła od państwa, a wielu z nich uchyla się od pełnienia czynnej służby wojskowej. Głoszą skrajnie purytańskie zasady etyczne - zakazują one m. in. rozwodów, nowoczesnego trybu życia, wyszukanej rozrywki czy ulegania modzie. Chrzczą młodzież ponad czternastego roku życia poprzez pokropienie wodą albo całkowite w niej zanurzenie. Z chrztem wiążą ceremonię mycia nóg. W sprawie doktrynalnej są dość liberalni i dopuszczają swobodę w interpretowaniu Biblii. Źródło: Z. Drozdowicz (red.), Zarys encyklopedyczny religii, Poznań 1992