Co oznacza Ubogi dom w mieście

Co to znaczy: Prócz bogatych domów kupców czy arystokratów mieszkających w mieście (na przykład arystokratyczny dom Łęckich w Lalce, gdzie kapitał wydaje się zbyt lekką ręką, a pożycza w dalszym ciągu od własnych wykorzystywanych) poezja utrwala obraz ubogich izdebek szewców, wozaków, niepracujących... Świat suteren poznajemy na przykład z obrazków i nowelek Marii Konopnickiej. W noweli Nasza szkapa z mieszkania bohaterów wynosi się fundamentalne sprzęty, wyprzedaje się wszystko, a i tak brakuje pieniędzy na wyżywienie dzieci i leczenie ich chorej matki. W ciasnych suterenach gnieżdżą się biedni lokatorzy kamienicy pani Kolichowskiej, opisanej w Granicy Zofii Nałkowskiej. Padają nawet w powieści znamienne słowa: „Ludzie zdecydowali się żyć na sobie warstwami. Co dla jednych jest podłogą, to dla drugich staje się sufitem” – w rzeczywistości bohaterów mieszkających w luksusowych pokojach na piętrach i w biednych suterenach dzielą nie tylko sufity, lecz właściwie wszystko: przypadek materialna, zwyczaje, warunki, inna jest ich codzienność, inne są ich mieszkania i ich losy (życie w kamienicy stało się tematem wielu dzieł literackich filmowych i teatralnych). Motyw biednego miejskiego domu występuje również w innych utworach –wymieńmy główne z nich: domy ubogiego Powiśla przedstawia Bolesław Prus w Lalce i Kazimierz Brandys w Matce Królów. O domach ulic Ciepłej i Krochmalnej wspomina regularnie Stefan Żeromski w Ludziach bezdomnych – to z takiego domu wywodzi się kluczowy bohater powieści – lekarz Judym. Wreszcie biedne domy dziewcząt z Nowolipek przedstawia Pola Gojawiczyńska w swej powieści: tylko Kwirynie, córce sklepikarzy, powodzi się stosunkowo dobrze, wszystkie inne jej koleżanki narażone są na biedę. Do domu jednej z nich matka przynosi po kryjomu przed dziećmi niedrogą zupę wydawaną w punkcie dla nędzarzy. Wyrwanie się ze świata Nowolipek jest bardzo trudne: wiedzie poprzez salony rozkapryszonych, znudzonych pań uczących biedne dziewczyny bądź poprzez udane małżeństwo, bądź... zejście na niedobrą drogę. Ubogi dom artystki, gdzie nie ma co zjeść, dopóki aktorka nie zacznie zadawać się z bogatymi panami, poznajemy natomiast w sztuce Gabrieli Zapolskiej Panna Maliczewska. Patrz także kamienica