Co oznacza Mali i wielcy tyrani totalitaryzmu

Co to znaczy: Odrębny rozdział stanowią liczne literackie i filmowe portrety totalitaryzmu, zarówno hitlerowskiego, jak i stalinowskiego. W słynnym filmie Dyktator Charlie Chaplin ośmielił się ośmieszyć Hitlera, jeszcze zanim Stany Zjednoczone wypowiedziały wojnę Niemcom.Innym portretem dyktatora jest Triumf woli Leni Riefenstahl, której osobiste związki z Hitlerem do dziś budzą emocje – dokumentalny video propagandowy nakręcony poprzez wielbicielkę i zwolenniczkę Hitlera. Ukazuje on przywódcę partii jako półboga na tle wiwatujących na jego cześć tłumów i... nieba. Dokument ten, mimo swej zdecydowanie nietolerowanej poprzez demokratyczne społeczeństwa wymowy, ma do dziś zauważane walory artystyczne. Za tyranów można także uznać panów życia i zgonu – zarządzających obozami koncentracyjnymi czy likwidacją gett w poszczególnych miastach. Taką postacią jest niewątpliwie utrwalony w Rozmowach z katem Kazimierza Moczarskiego likwidator getta warszawskiego Jürgen Stroop – bezwzględny, okrutny, ślepo posłuszny Hitlerowi, sam wydający okrutne rozkazy, traktujący Żydów jako podludzi kat, a równocześnie wzorowy mąż, tata, służbista. Od takich bohaterów roi się wręcz w dokumentalnych i fabularnych filmach o II wojnie światowej czy w prozie lagrowej.Portret Stalina i innych tyranów komunizmu przedstawił na przykład Józef Czapski w swej dokumentalnej książce Na nieludzkiej ziemi. Słynny polski rysownik i poeta emigracyjny, były więzień, opisuje perfidię i obłudę, z jaką dygnitarze komunistycznego sowieckiego państwa, współcześni tyrani, traktowali przedstawicieli polskich władz, interweniujących w kwestii zaginionych oficerów ze Starobielska, Ostaszkowa i Kozielska (część z nich zginęła w Katyniu). Zapewne wszyscy wiedzieli o straszliwym mordzie dokonanym poprzez Sowietów na polskich oficerach, jednak sugerowali, iż wszyscy polscy więźniowie zostali już zwolnieni, iż być może oficerowie zaginęli, rozpierzchli się bądź przebywają na dalekiej północy albo także – co później stało się wersją obowiązującą – zostali przejęci poprzez Niemców na terenach podsmoleńskich.O bezwzględności tyranów komunizmu traktują takie powieści, jak na przykład Mistrz i Małgorzata Michaiła Bułhakowa, ukazująca bezwzględność krytyków, wszechwładzę i łapownictwo urzędników i miejscowych dygnitarzy.W formie paraboli (albo zdaniem nie wszystkich badaczy nawet alegorii, gdzie każdy obiekt w utworze odpowiada konkretnemu nazwisku tyrana w rzeczywistości) przedstawił funkcjonowanie totalitarnego, opartego na tyranii państwa George Orwell, autor Folwarku zwierzęcego. Na postać tyrana wykreowany został tu knur Napoleon, bezwzględny i zakłamany, okrutny lider.Nie sposób zapomnieć również o tyranach rewolucji, utrwalonych w dziełach nawiązujących do rewolucji francuskiej. W Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego cechy takiego przywódcy ma Pankracy, w utworach mówiących o rewolucji francuskiej wprost – Robespierre