Co oznacza Bal – okazja do pokazania środowiska

Co to znaczy: Bal bywa miejscem spotkań i konfrontacji ludzi o różnych przekonaniach, poglądach. Sceny zbiorowe z zabaw, szkicowane w utworach literackich, pozwalają ujawnić przekonania bohaterów i skonfrontować je z poglądami innych i pokazać nastroje ludzi. Na przykład w Dziadach cz. III w scenie Bal da się wyczuć niechęć tańczących i rozmawiających wobec urządzającego tańce Senatora („zobacz, zobacz starego, jak się wije,/jak sapie, oby skręcił szyję”) i ich obłudę (te same osoby szepczą mu: „jak ślicznie, lekko tańczysz pan”). Już ta krótka scenka daje wyobrażenie o nastrojach, jakie panują w Wilnie, i o tym,iż nie wszyscy podwładni Senatora popierają jego politykę krwawych represji („wczora mordował, tańczy dziś”). Balowa sala dzieli się symbolicznie na gości z lewej strony – zwolenników Senatora, którzy wołają: „ach, świetność jaka, przepych jaki”, i stojących po prawej stronie młodych spiskowców (Pol mówi do Bestużewa: „chcę mu scyzoryk mój w brzuch wsadzić/albo zamalować w pysk”).Balowi goście to zarówno prymitywni urzędnicy, jak i damy; przymilające się Senatorowi kobiety, gotowe wepchnąć w jego ramiona swe córki, i ludzie chroniący rodzinę przed kontaktami z utytułowanym niegodziwcem, człowiekiem czyhającym na cnotę atrakcyjnych młodych kobiet. Sceny z balu u Senatora dają także wyobrażenie o hierarchii socjalnej rosyjskich urzędników: sowietnik nie chce tańczyć z regestratorem („ja nie chcę tańczyć z nikim, kto ma tak niski gest”).Wprowadzenie do utworu literackiego sceny z balu niejednokrotnie pozwala naszkicować postać na tle środowiska i właściwie określić jej miejsce w hierarchii socjalnej. Tak jest w razie jednego z balów przedstawionego w Lalce Bolesława Prusa. Zaproszony na niego wybijający się kupiec Stanisław Wokulski czuje się przed pałacem bawiących się arystokratów zupełnie nie na swoim miejscu – zagląda poprzez okna i widzi ludzi z nie swojej sfery. Scena zaglądania z ulicy do rozświetlonych, pięknych salonów urasta do rangi symbolu– Wokulskiego dzieli od arystokratów przepaść socjalna. Aczkolwiek kupiec dysponuje wielkim dorobkiem i jest w stanie podźwignąć finansowo wielu z aktualnych na balu ludzi, nie może nawet marzyć, aby go zaakceptowali. Pozostanie intruzem, człowiekiem z ulicy, i nie będzie mógł nawet marzyć, aby ukochana kobieta – Izabela Łęcka, pochodząca właśnie z tego środowiska, myślała o nim jak o równym sobie. Na innych imprezach towarzyskich swobodnie zachowujący się i śmiały Wokulski zrobi wrażenie i będzie miło przyjmowany, jednak poprzez wielu arystokratów nieprzestanie być traktowany jako atrakcja, sezonowa zabawka