Definicja Papiery wartościowe

Co to znaczy Ujmując sprawę w sporym uproszczeniu można powiedzieć, iż papier wartościowy to dokument ucieleśniający pewne prawo majątkowe. Poprzez fakt, iż papier wartościowy ucieleśnia to prawo, kojarzymy, iż prawo majątkowe i ucieleśniający je papier wartościowy są ze sobą tak ściśle zespolone, iż do realizacji tego prawa jest nieodzowne posiadanie papieru wartościowego, a przeniesienie własności papieru wartościowego skutkuje przeniesienie prawa ucieleśnionego w tym papierze wartościowym. Odróżnia to zobowiązania z papierów wartościowych od innych rodzajów zobowiązań cywilnoprawnych, gdyż w zwyczajnych okolicznościach dokument tylko dowodzi istnienia prawa, a nie je ucieleśnia, a co za tym idzie prawo istnieje nawet bez dokumentu lub kiedy dokument został trwale i nieodwołalnie utracony. W ten drugi sposób działają skrypty dłużne (art. 465 § 2 kodeksu cywilnego), znaki legitymacyjne (art. 921[15] § 2 kodeksu cywilnego) czy zobowiązania ze zwykłej umowy w formie pisemnej, która jest istotna i wiążąca nawet w razie zniszczenia jej wszystkich egzemplarzy (odrębnym problemem to jest, iż po zniszczeniu dokumentu trudniej jest w praktyce udowodnić istnienie i treść takiej umowy). Po drugie, w razie zwykłego zobowiązania, ustalenie stron zobowiązania wynika już z samej treści relacji zobowiązaniowego: przy umowie sprzedaży to jest więc kupujący i sprzedający, przy zleceniu - zleceniodawca i zleceniobiorca, przy leasingu - finansujący i korzystający. Z kolei w razie papieru wartościowego po jednej stronie znajduje się wystawca papieru, a po drugiej stronie dowolny podmiot, który stał się właścicielem papieru wartościowego (oczywiście prawie każdy posiadacz papieru wartościowego jest także jego właścicielem). Warto zauważyć, iż praktyczna wartość tej klasycznej definicji papieru wartościowego staje się coraz mniejsza stosunkowo z uwagi na fakt, iż papiery wartościowe w coraz większym stopniu odrywają się od modelu papierowego dokumentu. Przykładowo, papiery wartościowe będące obiektem oferty publicznej, dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, wprowadzone do alternatywnego mechanizmu obrotu i emitowane poprzez Skarb Państwa albo Narodowy Bank Polski już z mocy prawa nie posiadają formy materialnych dokumentów (tak zwany dematerializacja papierów wartościowych). Rolę dokumentu potwierdzającego uprawnienie do korzystania z uprawnień zawartych w zdematerializowanych papierach wartościowych pełni ((tak zwany świadectwo depozytowe, wystawione poprzez podmiot, który prowadzi rachunek papierów wartościowych. Z drugiej strony istnieją także takie papiery wartościowe, które nie tylko ciągle muszą mieć postać dokumentu, lecz nawet mogą zostać zawarte w kilku jednobrzmiących dokumentach ( (((tak zwany wtóropisy, służące przy wekslach i czekach) Papiery wartościowe - pojęcia W prawie polskim istnieją dwie techniczne pojęcia papierów wartościowych, zawarte w prawie dewizowym i w ustawie o instrumentach finansowych. Przepisowo dewizowym, papierami wartościowymi są papiery wartościowe udziałowe, zwłaszcza akcje i prawa poboru nowych akcji i papiery wartościowe dłużne, zwłaszcza obligacje, wyemitowane albo wystawione na podstawie regulaminów państwa, gdzie emitent albo wystawca ma własną siedzibę lub gdzie dokonano ich emisji albo wystawienia. Z kolei wedle ustawą o instrumentach finansowych papierami wartościowymi są: a) akcje, prawa poboru w rozumieniu regulaminów ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks firm handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, z późn. zm.), prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne (w tym hipoteczne listy zastawne i publiczne listy zastawne), certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji albo z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych regulaminów prawa polskiego albo obcego, b) inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają wskutek emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia albo objęcia papierów wartościowych ustalonych w lit. a, albo realizowane przez dokonanie rozliczenia pieniężnego (prawa pochodne). W pewnym sensie pojęciem papieru wartościowego jest także stwierdzenie kodeksu cywilnego, iż jeśli zobowiązanie wynika z wystawionego papieru wartościowego, dłużnik jest obowiązany do świadczenia za zwrotem dokumentu lub udostępnieniem go dłużnikowi celem pozbawienia dokumentu jego mocy prawnej w sposób zwyczajowo przyjęty. Odwracając to stwierdzenie można powiedzieć, iż jeśli dłużnik jest obowiązany do świadczenia za zwrotem dokumentu, to dokument taki jest papierem wartościowym. Papiery wartościowe - rodzaje Co do katalogu papierów wartościowy, istnieje spór pomiędzy teoretykami prawa, co do tego czy strony mogą tworzyć nowe papiery wartościowe na mocy swojej umowy. W zasadzie przyjmuje się, iż w prawie polskim obowiązuje zasada numerus clausus papierów wartościowych, co znaczy, iż strony nie mogą konstruować zupełnie nowych rodzajów papierów wartościowych, gdyż papierami wartościowymi są tylko te dokumenty, który prawo przyznaje taki status. Tym niemniej prawo polskie umożliwia zainteresowanym podmiotom skorzystanie z szerokiej palety papierów wartościowych, które wylicza powyższa pojęcie z ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Poza nimi istnieje także szereg innych, mniej znanych papierów wartościowych, takich jak bankowe papiery wartościowe czy konosamenty (choć papierem wartościowym nie jest zbliżony do konosamentu list przewozowy). wedle wyrokiem Sądu Najwyższego z 16 kwietnia 2003 r. (I CKN 202/01) nawet potwierdzenie przyjęcia lokaty terminowej na okaziciela, wydane poprzez bank na podstawie regulaminów ustawy z 31 stycznia 1989 r. Prawo bankowe (już nie obowiązuje), mogło być traktowane jako bankowy papier wartościowy na okaziciela w rozumieniu art. 926 k.c. także prawo do dywidendy w firmie, jeżeli zostało inkorporowane w kuponie dywidendowym, może stać się papierem wartościowym na okaziciela. Papiery wartościowe - treść Treść papierów wartościowych bywa bardzo rozmaita. Może nią stanowić wymóg zapłaty pewnej stawki (jak to bywa w razie weksla, czeku lub obligacji) lub prawo do uczestniczenia w zysku z pewnego przedsięwzięcia gospodarczego (jak to bywa w razie akcji w firmie akcyjnej). Poszczególne rodzaje papierów wartościowych można dalej dzielić (aczkolwiek należy pamiętać, iż nie to są podziały rozłączne): w razie obligacji z racji na treść zobowiązania można wyróżnić obligacje przychodowe, obligacje z prawem pierwszeństwa, obligacje zamienne. Z kolei z racji na emitenta można wskazać na specyficzne rodzaje obligacji, jakie stanowią obligacje skarbowe, obligacje komunalne i obligacje korporacyjne. Z kolei na skutek waluty w jakiej są denominowany jako odrębny rodzaj obligacji wyróżniamy euroobligacje; podobnie od akcji w firmie akcyjnej odróżnić należy warranty opcyjne, warranty subskrypcyjne i warranty prywatne, a również prawa poboru, prawa do akcji i kupony dywidendowe. Wszystkie te papiery wartościowe są czymś odmiennym od akcji, lecz noszą w sobie podobieństwo do nich pod pewnymi względami (zupełnym przeciwieństwem akcji są z kolei papiery wartościowe o charakterze nieudziałowym); w praktyce obrotu gospodarczego sporą role odgrywają skarbowe papiery wartościowe, pośród których wyróżniamy bony skarbowe, skarbowe papiery oszczędnościowe i wspomniane już obligacje skarbowe; z racji na zawartość, sposób wystawienia i rozliczenia możemy wskazać czek zakreślony i czeki bankierskie, czeki gotówkowe, czeki podróżnicze i czeki rozrachunkowe. Podobnie, pośród weksli, specyficzną odmianę stanowią weksel trasowany i weksel in blanco. Wszystkie wskazane ponad papiery wartościowe stanowią cząstkę jeszcze większego rynku zamiany finansowej, w ramach którego pomiędzy uczestnikami rynku krążą instrumenty finansowe, instrumenty kapitałowe i instrumenty rynku pieniężnego (jak nazwa wskazuje, te ostatnie tworzą mniejszy zestaw ( ((((tak zwany rynek pieniężny) - ((choć warto pamiętać, iż także podział nie stanowi dychotomicznej klasyfikacji. W najwyższym stopniu zaawansowany obiekt rynku zamiany finansowej stanowią instrumenty pochodne (w tym również niewystandaryzowane instrumenty pochodne), których wartość zależy od wartości innych instrumentów - takie jak Papiery wartościowe - przenoszenie praw Jak napisaliśmy na wstępie specyfika zobowiązań z papierów wartościowych bazuje na tym, iż to jest rodzaj zobowiązania, który wędruje za papierem wartościowym. Co do zasady papiery wartościowe można więc przenosić ( (((choć bywają pewne wyjątki i ograniczenia, na przykład dotyczący do akcji aportowych. Dzieje się to dwoma podstawowymi metodami: jako zwyczajny przelew (cesja) lub jako indos, który jest pisemnym oświadczeniem umieszczonym na papierze wartościowym na zlecenie i zawierającym przynajmniej podpis zbywcy, oznaczającym przeniesienie praw z papieru na inną osobę. Specyficzną postacią indosu jest indos wekslowy. Poza zakresem tego opracowania znajduje się ( (((((tak zwany rynek regulowany, a więc dawny publiczny obrót papierami wartościowymi, który omawiamy bliżej przedstawiając Inwestycje na giełdzie.