Definicja Instrumenty pochodne

Co to znaczy Stosownie do ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych instrumenty pochodne to prawa majątkowe, których cena rynkowa zależy bezpośrednio albo pośrednio od ceny albo wartości papierów wartościowych, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, i inne prawa majątkowe, których cena rynkowa bezpośrednio albo pośrednio zależy od kształtowania się ceny rynkowej walut obcych albo od zmiany wysokości stóp procentowych. Co może stanowić podstawę wyliczenia wartości instrumentu pochodnego? W praktyce instrumenty pochodne (zwane także derywatami lub derywatywami) są rozumiane znacząco szerzej niż wskazuje na to ustawa o funduszach inwestycyjnych i oznaczają wszelakie rodzaje kontraktów, których wartość zależy od jakiegoś innego prawa majątkowego lub zdarzenia. Z uwagi na własną funkcje takie prawo lub zjawisko zwane jest instrumentem bazowym. Instrumentem bazowym może być dowolna wartość ekonomiczna, którą da się wyliczyć w sposób nie budzący wątpliwości. Dla wielu instrumentów pochodnych bazę stanowi cena określonego towaru (na przykład ropy naftowej, energii elektrycznej lub gazu ziemnego - jak w razie tak zwany swapów towarowych) bądź zjawisko faktyczne (((na przykład stan pogody w określonym przedziale czasu - jak to ma miejsce w razie tak zwany temperature derivatives), w trakcie gdy dla innych instrumentów pochodnych podstawę do wyliczenia ich wartości stanowią czynniki wskazane w polskiej ustawie o funduszach inwestycyjnych (a więc cena albo wartość papierów wartościowych, waluta obca, stopa procentowa). W jakim celu eksperci od inżynierii finansów wymyślają instrumenty pochodne? Ekonomiczny sedno najprostszych instrumentów pochodnych bazuje na tym, iż są one rodzajem uprawnienia do zrealizowania w przyszłości pewnej operacji ekonomicznej po cenie określonej już dziś (taką operacją może być ((((na przykład zamiana pewnej pary walut lub zakup określonego towaru). Skoro cena zostaje określona już dziś (kwotowo bądź poprzez zdefiniowane podstawy do jej wyliczenia), a transakcja zostanie dokonana w pewnym momencie w przyszłości, to w zależności od warunków rynkowych przez nabycie instrumentu pochodnego możemy zyskać (jeżeli w momencie realizacji instrumentu na rynku będzie się płacić więcej za wykonanie danej operacji niż wynika to z ceny którą uzgodniliśmy nabywając prawo pochodne) bądź stracić. Pierwotnym celem instrumentów pochodnych było więc zabezpieczenie się przed ryzykiem zmiany ceny instrumentów bazowych, gdyż nabycie instrumentu pochodnego pozwala przedsiębiorcy zamierzającemu wykonać w przyszłości pewną transakcję na instrumencie bazowym już dziś zapewnić sobie sposobność wyliczenia ceny po której zostanie ona zrealizowana. Z tym pierwotnym przeznaczeniem instrumentów pochodnych wiąże się także ich geneza. Nowoczesne instrumenty pochodne pojawiły się przez wzgląd na obrotem płodami rolnymi i surowcami naturalnymi, który w pewnej mierze miał charakter sezonowy, co w naturalny sposób powodowało znaczące wahania kursu pośrodku roku. W celu zabezpieczenia się przed związanym z tym ryzykiem zaczęto zawierać kontrakty gdzie dostawca i odbiorca umawiali się na realizację umowy w przyszłości po ustalonej przedtem cenie, co zgodnie z współczesnego nazewnictwa stanowiło odpowiednik instrumentów pochodnych w formie tak zwany kontraktów terminowych forward. Jednak błyskawicznie instrumenty pochodne stały się także narzędziem spekulacji, (a więc są nabywane i sprzedawane poprzez podmioty, które nie zamierzają dokonać żadnej operacji na instrumencie bazowym, lecz prognozują pewne zmiany jego ceny i chcą zarobić na trafności swoich prognoz przez inwestycję w instrumenty pochodne. Mimo pewnych negatywnych konotacji jakie niesie ze sobą wyraz "spekulacja" działalność taka jest bardzo potrzebna dla rynku, gdyż spory wolumen transakcji generowanych w celach spekulacyjnych, zapewnia rynkowi konieczną płynność i skutkuje, iż podmioty zamierzające zabezpieczyć własne "rzeczywiste" transakcje instrumentami pochodnymi łatwiej znajdują partnerów do takich transakcji. Podstawowa korzyść jaką dla spekulantów niesie ze sobą inwestycja w instrumenty pochodne bazuje na tym, iż to są tak zwany transakcje lewarowane, co znaczy, iż w odróżnieniu do aktualnego zakupu instrumentu bazowego (((((na przykład akcji lub obligacji, kupując instrument pochodny nie trzeba jeszcze płacić ceny za instrument bazowy. gdyż instrument pochodny jest tylko uprawnieniem do wykonania w przyszłości pewnej operacji na instrumencie bazowym, to w chwili jego zakupu wystarczy zaangażować tylko niewielką część stawki na którą dany instrument opiewa (to jest tak zwany depozyt zabezpieczający). w razie trafnych prognoz system ten pozwala osiągać wyższe zyski niż strategia polegająca na zakupienie instrumentu bazowego i oczekiwaniu na zmianę jego wartości. Trzecim fundamentalnym zastosowaniem instrumentów pochodnych są tak zwany strategie arbitrażowe opierające na jednoczesnym wykonywaniu operacji na dwóch rynkach (((jeżeli ceny instrumentów pochodnych na tych rynkach są odmienne) lub równocześnie na instrumencie pochodnym i instrumencie bazowym. W pewnych warunkach rynkowych takie działania mogą stanowić narzędzie do uzyskiwania w miarę bezpiecznego zysku. Regulacja praw pochodnych gdyż ustawa o funduszach inwestycyjnych zawiera węższą definicję instrumentów pochodnych, to trzy wskazane w niej rodzaje instrumentów pochodnych (zależne od wartości papierów wartościowych, walut i stóp procentowych) określić można mianem instrumentów pochodnych sensu stricte, z kolei instrumenty pochodne zależne od innych instrumentów bazowych określić można mianem instrumentów pochodnych sensu largo. gdyż instrumenty pochodne sensu largo są zwyczajnie umowami pomiędzy dwoma stronami, to korzystając z zasady swobody umów można w zasadzie ad hoc tworzyć nowe instrumenty pochodne, co zresztą, w zależności od bieżących potrzeb, odbywa się także w praktyce funkcjonowania rynków finansowych. Aczkolwiek rozpiętość różnego rodzaju formuł takich kontraktów jest wielka, to pośród instrumentów pochodnych można wyróżnić kilka podstawowych rodzin kontraktów, które omawiamy w odrębnych plikach: swapy, opcje, tak zwany transakcje terminowe (futures i forward) i warranty. Instrumenty pochodne a prawa pochodne Definicją nieco innym niż instrumenty pochodne są prawa pochodne, zdefiniowane w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi jako zbywalne prawa majątkowe, które powstają wskutek emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia albo objęcia papierów wartościowych albo realizowane przez dokonanie rozliczenia pieniężnego. Zwłaszcza warto jest zauważyć, iż prawa pochodne są rodzajem papierów wartościowych, co ma pewne specyficzne skutki ((((((na przykład na gruncie zasad ich przenoszenia na inne podmioty, z kolei instrumenty pochodne niekoniecznie muszą być papierami wartościowymi, gdyż ustawa nie zawiera takiego wymogu. Zaliczające się do papierów wartościowych prawa pochodne, jak także nienależące do nich instrumenty pochodne, tworzą łącznie szerszą kategorię zwaną instrumentami finansowymi.